Ashwagandha – skuteczny suplement na stres
Stres jest integralną częścią życia, choć często towarzyszy nam w nadmiarze. Dlatego wiele osób zwraca się do naturalnych suplementów, takich jak Ashwagandha, aby utrzymywać dobre samopoczucie. Ashwagandha to potężne zioło, które od wieków jest wykorzystywane w medycynie ajurwedyjskiej. Jej działanie było szeroko badane, a badania wykazały, że suplementacja Ashwagandhą może być skutecznym sposobem na obniżenie poziomu stresu i poprawę ogólnego stanu zdrowia. W tym artykule przeanalizujemy, czym jest Ashwagandha i jak może pomóc ludziom radzić sobie ze stresem w codziennym życiu.
- Co to jest Ashwagandha?
- Działanie i właściwości Ashwagandhy
- Dawkowanie Ashwagandhy
- Czy są jakieś skutki uboczne lub przeciwwskazania?
- Podsumowanie
Co to jest Ashwagandha?
Ashwagandha (Withania somnifera) to „roślina lecznicza” pochodząca z Indii i innych krajów Azji Południowej. Potocznie nazywana jest też indyjskim żeń-szeniem, choć botanicznie nie jest z żeń-szeniami spokrewniona. Nawiązanie do żeń-szenia wynika z działania adaptogennego, co oznacza, że pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem i dostosowywać się do zmieniających się warunków.
Od wieków jest stosowana w Ajurwedzie (indyjska tradycja lecznicza) do łagodzenia różnych dolegliwości. Ashwagandha zawiera substancje aktywne o działaniu uspokajającym i przeciwzapalnym, a także wspomagającym funkcjonowanie układu odpornościowego i hormonalnego. Są to głównie alkaloidy steroidowe i laktony, zbiorczo nazywane witanolidami. Polska nazwa Ashwagandhy to Witania ospała, co koreluje z tym, że często używana jest w celu uspokojenia i poprawy jakości snu.
Ashwagandha jest dostępna w różnych postaciach, takich jak kapsułki, tabletki, proszek lub susz z ciętego korzenia do przygotowywania naparu. Może być stosowana zarówno doustnie, jak i zewnętrznie. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie twierdzenia dotyczące jej działania zostały potwierdzone naukowo i niektóre z nich mogą być przesadzone. Przyjrzyjmy się informacjom z publikacji naukowych (których na szczęście jest sporo), by rzetelnie ocenić działanie Ashwagandhy na człowieka.
Działanie i właściwości Ashwagandhy
Ashwagandha jest popularnym wyborem w łagodzeniu dolegliwości związanych z reakcją organizmu na stres. Działanie Ashwagandhy jest multifunkcyjne. Liczne badania farmakologiczne wykazały, że Witania ospała ma działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwlękowe i immunomodulujące. Wykazano również, że wpływa na aktywność neurologiczną, hormonalną i sercowo-naczyniową. Tradycyjnie była stosowana również dla wzmocnienia siły mięśniowej i wytrzymałości. Obecnie nadal jest chętnie wybierana przez sportowców, ale z innych powodów, gdyż wpływ na kondycję sportową i muskulaturę nie jest dobrze udokumentowany.
Działanie adaptogenne i wpływ na stres
Jeśli chodzi o zmniejszanie stresu, poza poprawą w subiektywnych relacjach użytkowników, pomaga też zrównoważyć poziom kortyzolu w organizmie, co może zmniejszać poziom chronicznego stresu. Jednoczesne potwierdzenie działania antystresowego w kwestionariuszach psychologicznych i biochemicznych badaniach krwi jest silnym wsparciem skuteczności. Naukowcy sugerują, że antystresowe działanie Ashwagandhy wynika z wpływu na oś HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza).
Kontrolowanie stresu jest bardzo korzystne w zarządzaniu ogólnym zdrowiem i samopoczuciem, a regularnie stosowana Ashwagandha robi to wyjątkowo dobrze. Niektóre badania kliniczne pokazywały, że wraz z redukcją stresu podczas przyjmowania Ashwagandhy poprawiały się też takie parametry jak stężenie CRP, ciśnienie krwi i tętno.
Wpływ na nastrój i ogólną kondycję mózgu
W kontekście wpływu na samopoczucie wykazano, że Ashwagandha skutecznie łagodzi zaburzenia lękowe, a niekiedy nawet zmniejsza objawy depresyjne. Uważa się, że jest to spowodowane jej zdolnością do regulowania hormonów zaangażowanych w regulację nastroju, takich jak serotonina i GABA. Przy łagodnych zaburzeniach nastroju, które nie wymagają interwencji farmakologicznej, wiele osób próbuje właśnie Ashwagandhy. Dodatkową korzyścią (a dla niektórych osób wręcz najważniejszą) jest pozytywny wpływ na jakość snu.
Są też przesłanki wskazujące na działanie neuroprotekcyjne i na możliwość lekkiej poprawy pamięci. Cały profil działania sprawia, że Ashwagandhę bez wyrzutów sumienia można nazwać nootropikiem.
Jak Ashwagandha działa na hormony?
Niektóre badania pokazywały lekki wzrost poziomu testosteronu u mężczyzn (ale nie u kobiet) w wyniku stosowania Ashwagandhy – np. w 60-dniowym badaniu ze stosowaniem 240 mg ekstraktu Ashwagandhy dziennie, choć został uznany za nieistotny statystycznie. Efekt ten współwystępował z obniżaniem kortyzolu. Oba rezultaty łączą się, gdyż testosteron i kortyzol rywalizują o substraty, a także chroniczny stres negatywnie obija się na gospodarce hormonów płciowych i hamuje zdolności prokreacyjne. Zredukowanie stresu (psychologicznie i biochemicznie) pozwala osiągnąć lepsze stężenia hormonów płciowych. Niektóre badania pokazywały też wzrost LH i FSH (hormony przysadki mózgowej regulujące steroido- i spermatogenezę).
Dawkowanie Ashwagandhy
Dawka zależy od formy suplementu, jaką wybierzemy. Najpopularniejsze ekstrakty Ashwagandhy mają standaryzację na 5-7% witanolidów i takie suplementy zazwyczaj stosowane są w dawce z zakresu 250-1000 mg dziennie. Jako optimum zazwyczaj uważa się stosowanie 500 mg ekstraktu raz dziennie, jednak stosowanie takiej porcji dwa razy dziennie (rano i wieczorem) również jest częstą praktyką. W przypadku słabszych ekstraktów 1,5% witanolidów należy stosować proporcjonalnie większe dawki, by uzyskać podobną ilość witanolidów.
Ashwagandhę można stosować rano lub wieczorem, a zależy to wyłącznie od oczekiwań względem efektów suplementacji – czy ma bardziej pomagać z samopoczuciem i redukcją stresu w ciągu dnia, czy poprawiać sen i wieczorną relaksację.
Dla najlepszych efektów należy kapsułki z Ashwagandhą stosować codziennie, najlepiej przez minimum miesiąc. Efekty mogą stopniowo wzrastać nawet w ciągu pierwszych 3 miesięcy stosowania.
Czy są jakieś skutki uboczne lub przeciwwskazania?
Ogółem Ashwagandha jest bardzo dobrze tolerowana i nie ma częstych skutków ubocznych. Jeśli już się zdarzają skutki uboczne Ashwagandhy, to mogą obejmować:
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe - niektóre osoby mogą doświadczać biegunki, wzdęć lub innych zaburzeń trawiennych po zażyciu Ashwagandhy. W takich przypadkach warto eksperymentować z czasem przyjęcia suplementu, próbują np. połykać kapsułkę tuż przed posiłkiem;
- zaburzenia snu - sporadycznie zdarzają się paradoksalne efekty takie jak trudności z zaśnięciem przy stosowaniu wieczorem lub nadmierna ospałość przy stosowaniu rano, co jest wynikiem indywidualnych uwarunkowań;
- reakcje alergiczne - u niektórych osób mogą wystąpić objawy alergii, takie jak swędzenie lub wysypka. To ryzyko dotyczy niemalże wszystkich ziół i suplementów i wynika wyłącznie z osobniczych uwarunkowań.
Ashwagandha pobudza czynność układu odpornościowego, więc potencjalnym przeciwwskazaniem jest stosowanie leków immunosupresyjnych. Również przy stosowaniu leków hamujących układ nerwowy należy zachować ostrożność.
Podsumowanie
Wszystkie opisane wyżej efekty sprawiają, że Ashwagandha jest doskonałym wyborem dla promowania ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia - zarówno fizycznego, jak i psychicznego!
- Salve J, Pate S, Debnath K, Langade D. Adaptogenic and Anxiolytic Effects of Ashwagandha Root Extract in Healthy Adults: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Clinical Study. Cureus. 2019 Dec 25;11(12):e6466.
- Gopukumar K, Thanawala S, Somepalli V, Rao TSS, Thamatam VB, Chauhan S. Efficacy and Safety of Ashwagandha Root Extract on Cognitive Functions in Healthy, Stressed Adults: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Evid Based Complement Alternat Med. 2021 Nov 30;2021:8254344.
- Lopresti AL, Smith SJ, Malvi H, Kodgule R. An investigation into the stress-relieving and pharmacological actions of an ashwagandha (Withania somnifera) extract: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Medicine (Baltimore). 2019 Sep;98(37):e17186.
- Speers AB, Cabey KA, Soumyanath A, Wright KM. Effects of Withania somnifera (Ashwagandha) on Stress and the Stress- Related Neuropsychiatric Disorders Anxiety, Depression, and Insomnia. Curr Neuropharmacol. 2021;19(9):1468-1495.