Bacopa Monnieri – naturalny nootrop na pamięć

09 Maj 2024

Autor: Karol Przeczytano: 128 Komentarze: 0

Naturalne nootropy zyskują na popularności. Skuteczny wpływ na poprawę parametrów myślowych oraz naturalne pochodzenie to zalety przyciągające uwagę. Bacopa monnieri to roślina nootropowa, która od wieków jest wykorzystywana w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej do poprawy funkcji poznawczych. W dzisiejszym, szybko zmieniającym się świecie, zdolność do skupienia i zapamiętywania informacji jest jeszcze cenniejsza. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tej niezwykłej roślinie i dowiemy się, jak może ona pomóc nam poprawić pamięć i koncentrację.

Czym jest Bacopa monnieri?

Po polsku Bacopa monnieri znamy jako Bakopa drobnolistna lub hyzop wodny. Jest to niewielka roślinka o drobnych, zaokrąglonych listkach i małych, fioletowych kwiatach, lubująca się w wilgotnych terenach. Pierwotnie występowała w Indiach i Australii, jednak obecnie obszar jej występowania się rozszerza.

Bacopa monnieri bez wątpienia zasługuje na miano naturalnego nootropika. Jako nootropik wykorzystywana jest współcześnie, ale w tym celu stosowano ją również w tradycji ajurwedyjskiej liczącej sobie tysiące lat.

Bacopa bywa nazywa także Brahmi, choć tę nazwę współdzieli z innym zielem – Gotu kola (Wąkrotka azjatyca). Wspólną mają nie tylko nazwę, ale i właściwości. Obie rośliny dają bardzo zbliżone do siebie efekty pod względem wpływu na pamięć i samopoczucie. Nazwa Brahmi pochodzi od słowa „Brama”, czyli mitycznego „stwórcy” w hinduskim panteonie. Ponieważ mózg jest ośrodkiem aktywności twórczej, praktycznie każda substancja poprawiająca zdrowie mózgu może być nazwana Brahmi.

Właściwości Bacopa monnieri dla zdrowia

Za prozdrowotne właściwości tego ziela odpowiadają głównie saponiny triterpenowe nazywane bakozydami. W historii Bacopę stosowano głównie dla wsparcia zdolności poznawczych i poprawy samopoczucia, jednak znane są też jej właściwości hepatoprotekcyjne. Znaczące jest też ogólne działanie przeciwutleniające. Dodatkowo możliwe są działania przeciwzapalne i tonizujące pracę układu krążenia.

W ajurwedyjskiej klasyfikacji Bacopa zaliczana jest jako medhyarasayana, czyli substancja wspomagająca pamięć i intelekt.

Wpływa Bacopa monnieri na pamięć i koncentrację

Ekstrakt Bacopa monnieri jest jednym z tych nootropików, które nie dają natychmiastowego kopa. Absolutnie nie jest to zamiennik dla kawy, a jej działanie może wręcz przeciwnie - wyciszać. Takie działanie przypadnie do gustu osobom, które z natury nie mają problemu z poziomem energii, a bardziej ze zdolnością do koncentracji i zapamiętywania informacji. W razie potrzeby nie ma jednak przeciwwskazań, by Bacopa łączyć z kofeiną nawet w jednej porcji i uzyskać szersze spektrum działania.

Obecne dowody wskazują, że Bacopa działa poprzez następujące mechanizmy:

neuroprotekcja antyoksydacyjna (poprzez indukcję enzymów i redox),
hamowanie acetylocholinoesterazy lub aktywację acetylotransferazy choliny,
redukcja β-amyloidu,
zwiększony przepływ krwi mózgowej,
modulacja neuroprzekaźników (acetylocholiny, serotoniny, dopaminy).

Wypadkowa tych działań daje nie tylko lepszą pamięć, ale i działanie neuroprotekcyjne. Jest to jedna z właściwości, które zapewniły Bakopie miano naturalnego nootropika.

Badania wskazują, że Bacopa ma potencjał poprawiania pamięci nawet u osób zdrowych, bez oznak demencji. Zauważono, że Bacopa skutecznie zmniejsza tempo zapominania informacji. W badaniach klinicznych szczególnie wyraźny był wpływ na pamięć werbalną. Charakterystyka działania Bacopa monnieri sprawia, że efekty prokognitywne są długotrwałe i bardzo stabilne.

Wpływ Bacopa monnieri na sen, stres i lęki

Choć Bacopa nie jest tak popularnym adaptogenem, jak Żeń-szeń, Ashwagandha czy Rhodiola, to nadal kwalifikuje się do tej grupy substancji. Oznacza to, że może pomóc zaadaptować się do warunków stresowych. W przypadku Bakopy dotyczyć to będzie bardziej stresu emocjonalnego niż fizycznego. Tutaj działanie adaptogenne polega głównie na modulacji działania neuroprzekaźników – ich produkcji, wyrzutu i stężeń w synapsach.

Profil działania Bacopa jest wyjątkowy. Wiele środków uspokajających, takich jak leki z rodzaju benzodiazepin, wywołują przy okazji efekt amnestyczny, czyli pogarszają pamięć. Niekiedy są wręcz wykorzystywane w badaniach naukowych do wywoływania amnezji. Bacopa z kolei jest środkiem zarówno wyciszającym układ nerwowy, jak i równocześnie pobudzającym procesy pamięciowe.

Mechanizmy działania odpowiadające za właściwości przeciwlękowe i uspokajające dają też perspektywę działania przeciwdrgawkowego, co przebadano w wielu badaniach przedklinicznych, stosując ekstrakty Bacopa na modelu epilepsji. Chodzi o wpływ na aktywność układu GABA. Dla przypomnienia GABA to główny neuroprzekaźnik hamujący czynność naszego układu nerwowego.

Dawkowanie suplementów z Bacopa monnieri i czas stosowania

Najpopularniejsze są ekstrakty Bacopa standaryzowane na minimum 50% bakozydów. Mniej popularne, ale również obecne na rynku są ekstrakty z 20% bakozydów. W przypadku tego pierwszego rodzaju zazwyczaj stosuje się 1 lub 2 razy dziennie po 300-500 mg ekstraktu, co najczęściej odpowiada 1 kapsułce. W przypadku słabiej skoncentrowanego ekstraktu należy przyjmować proporcjonalnie więcej, by uzyskać podobną ilość bakozydów.

Nie nastawiaj się na efekty po pierwszej porcji. Bacopa jest jednym z tych suplementów, które muszą się rozkręcić. Jej właściwości polegają na wspomaganiu procesów regeneracyjnych dla mózgu, a więc działanie musi się skumulować. Efekty mogą przyrastać przez pierwszy miesiąc, a za optymalny czas suplementacji zazwyczaj uznawany jest okres 3-6 miesięcy.

Skutki uboczne i przeciwwskazania

Najczęstszym skutkiem ubocznym są dolegliwości ze strony układu pokarmowego jak nudności, skurcze lub zmiana częstości wypróżnień. Niektórym doskwiera też wzmożona senność, choć wtedy przyjmowanie suplementu wieczorem zazwyczaj rozwiązuje problem.

Dla niektórych osób niepokojące mogą być doniesienia z badań na gryzoniach o potencjalnym pogorszeniu męskiej płodności. Co prawda problem ustawał po odstawieniu suplementacji i nie wiązał się ze spadkiem testosteronu, a tylko pogorszeniem parametrów nasienia, a u ludzi go nie stwierdzono, jednak z daleko posuniętej ostrożności mężczyźni starający się o potomstwo często wstrzymują się od suplementacji Bacopa monnieri.

Znacząca jest też informacja o możliwej interakcji z lekami przeciwlękowymi, przeciwdragowkowymi i nasennymi. Równoczesne przyjmowanie Bacopa może wzmacniać działanie tych leków.