Darmowa dostawa do Polski od 200 PLN. ✕ Darmowa wysyłka do PL od 200 PLN Wysyłka w ciągu 24h Tania wysyłka zagraniczna Na rynku od 2005 Blog Pomoc
Kategorie Producenci MENU Blog Koszyk

Koszyk jest pusty!

Co powinieneś wiedzieć o probiotykach? Interesujące fakty i przydatne wskazówki
Napis probiotic z tabletek na zielonym tle
19 Cze 2024
Autor: Łukasz Szostko Przeczytano: 137 Komentarze: 0

Kiedyś panicznie baliśmy się wszelkich bakterii. Wraz z postępem nauki podejście do tych mikroorganizmów mocno się zmieniło. Obecnie mocno eksplorowany jest temat prozdrowotnych właściwości różnych szczepów bakteryjnych. Korzyści ze stosowania probiotyków mogą być rozległe, włączając w to: poprawę komfortu trawiennego, redukcję masy ciała, poprawę lipidogramu, czy nawet redukcję stresu i poprawę nastroju.

Dla przeciętnego człowieka wyzwaniem może być wybór najlepszego probiotyku dla siebie. Rynek produktów probiotycznych jest obecnie bardzo rozległy, a jak to w świecie bywa, na fali popularności bywają promowane także produkty niskiej jakości. Z tego artykułu dowiesz się, czym są probiotyki oraz na co zwracać uwagę wybierając probiotyk dla siebie.

Jakie warunki musi spełniać bakteria, by być probiotykiem?

Probiotyk to konkretna bakteria, która została odpowiednio przebadana i wykazuje specyficzne cechy. W skrócie: dana bakteria musi naturalnie występować w mikrobiomie człowieka, mieć potwierdzone korzystne właściwości dla zdrowia człowieka, nie mieć działania chorobotwórczego i mieć na tyle dużą stabilność, by można było ją użyć do produkcji suplementu.

Z drugiej strony probiotykiem możemy nazywać nie tylko bakterię, ale i gotowy produkt (suplement, lek) zawierający jeden lub mieszankę wielu probiotycznych szczepów bakterii.

Jeśli jednak interesuje Cię bardziej szczegółowa charakterystyka probiotyków, to pomocne jest zestawienie cech funkcjonalnych i technologicznych przedstawione w Postępach Mikrobiologii w 2013 roku[1].

Cechy funkcjonalne bakterii probiotycznych:

  • pochodzenie z mikrobiomu człowieka;
  • określona przynależność rodzajowa i gatunkowa, potwierdzona metodami biologii molekularnej;
  • oporność na działanie soków żołądkowych i kwasów żółciowych po przyjęciu doustnym;
  • zachowywanie swoich właściwości probiotycznych po technologicznym przetworzeniu i względnie długim okresie przechowywania;
  • możliwość adherencji do komórek nabłonkowych dzięki właściwościom powierzchniowym;
  • brak działania patogennego, kancerogennego lub inwazyjnego;
  • zdolność do produkcji substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, takich jak kwasy organiczne, nadtlenek wodoru, czy bakteriocyny;
  • konkurencja o receptory z patogennymi drobnoustrojami takich jak E. coli i S. typhimurium;
  • antagonizm wobec typowych patogenów przewodu pokarmowego;
  • korzystny wpływ na organizm gospodarza, potwierdzony w badaniach klinicznych o dobrej metodologii.

Cechy technologiczne bakterii probiotycznych:

  • możliwość łatwej produkcji dużej ilości biomasy;
  • oporność na procesy utrwalające, takie jak mrożenie czy liofilizacja;
  • żywotność i stabilność właściwości bakterii podczas przechowywania i dystrybucji gotowych produktów;
  • wysoka przeżywalność w gotowym produkcie;
  • brak pogorszenia cech organoleptycznych gotowych produktów;
  • oporność na bakteriofagi i genetyczna stabilność.

Powyższe cechy są zgodne z wytycznymi FAO/WHO.

Jak sprawdzać oznaczenia probiotyków?

Tutaj zajmiemy się drugą cechą spośród tych funkcjonalnych, czyli kwestią oznaczenia przynależności szczepu. Chodzi o to, by w składzie probiotycznego suplementu wskazana była pełna, 3-członowa nazwa szczepu bakteryjnego.

Grafika informacyjna, przedstawiająca Jak czytać oznaczenie bakterii probiotycznych

Powyższa grafika powinna mocno rozjaśnić temat. Dobry probiotyk powinien mieć przedstawione wszystkie 3 człony nazwy. Jeśli dla przykładu, zamiast pełnej nazwy takiej jak na grafice mielibyśmy samo ‘Bifidobacterium breve’, to niewiele by nam to mówiło o działaniu produktu. Istnieje wiele różnych szczepów B. breve i choć mogą mieć część wspólnych cech, to nie wiemy, czy wszystkie będą działać na organizm człowieka tak, jak tego chcemy. Jeśli szukasz konkretnie BR03 ze względu na jego działanie redukujące zaparcia, to sięgnięcie po inny szczep B. breve nie gwarantuje Ci takiego efektu, a nawet może działać kompletnie inaczej na motorykę jelit.

Znając pełną nazwę razem z oznaczeniem literowo-cyfrowym (nr patentowy) można sprawdzić, jakie badania kliniczne były przeprowadzane z tym szczep i jakie dokładnie właściwości odnotowano.

PS. Bakteria BR03 ma bardzo ciekawe działanie na człowieka i występuje w probiotyku AH Bifido Forte!

Czy kefir i kiszonki to dobre probiotyki?

To bez wątpienia wartościowe produkty, które są pożądane w zdrowej diecie, jednak probiotykami nazwać ich nie można. Probiotykiem jest konkretny szczep bakteryjny, a nie cały produkt spożywczy, który może zawierać wiele różnych bakterii, dla których nie znamy ani dokładnego składu, ani ich ilości, czy proporcji.

Choć fermentowane produkty faktycznie mogą niekiedy wspomagać mikrobiom jelitowy i poprawiać funkcjonowanie jelit, to nie należy nazywać ich probiotykami.

Przykłady dobrych suplementów probiotycznych

Wśród probiotyków jednoszczepowych królują:

  • Lactobacillus rhamnosus GG (np. Dicoflor, ale też wiele innych produktów)
  • drożdżak Saccharomyces boulardii (np. Enterol, jednak ma wiele zamienników)
  • Limosilactobacillus reuteri Protectis z BioGaia

Często jednak trzeba więcej niż jednego szczepu. Wśród wieloszczepowych probiotyków zwróć uwagę na:

Dodatkowe składniki w probiotykach

Najpopularniejszym dodatkiem do bakterii probiotycznych są prebiotyki. Prebiotyki to najczęściej polisacharydy, które służą jako pożywka dla bakterii i przyspieszają namnażanie korzystnych mikroorganizmów w jelicie.

Jako prebiotyki do probiotyków najczęściej stosowane są:

  • inulina
  • FOS – fruktooligosacharydy
  • GOS – galaktooligosacharydy
  • błonnik akacjowy

Z reguły taki dodatek ma dużo sensu, ponieważ maksymalizuje efekty probiotyku. Z prebiotykiem można szybciej i sprawniej zoptymalizować skład mikrobiomu jelitowego. Zdarza się jednak, że na niektóre prebiotyki reagujemy gorzej, doświadczając jelitowych rewolucji. Jest to mocno indywidualna kwestia i warto obserwować swój organizm. Jeśli wiesz, że masz nadwrażliwość na jakiś prebiotyk, to dokładnie sprawdzaj składy probiotyków.

Niekiedy do probiotyków dodawane są też inne składniki. Bywa, że są to ekstrakty roślinne, witaminy, minerały. Warto zwrócić uwagę, czy taki dodatek aby na pewno nie wykazuje działania antybakteryjnego i nie zmniejsza ilości żywych bakterii w kapsułce lub saszetce.

Jakie bakterie mogą być probiotykami?

Jest wiele rodzajów i gatunków bakterii, które uznajemy za probiotyki. Zdecydowanie najpopularniejsze są bakterie kwasu mlekowego:

  • Lactobacillus
  • Bifidobacterium

Niemniej, do dyspozycji mamy także probiotyki z rodzajów:

  • Streptococcus
  • Bacillus
  • Lactococcus

I dużo rzadziej spotykane:

  • Escherichia coli (np. Nissle 1917)
  • Leuconostoc
  • Pediococcus
  • Enterococcus
  • Carnobacterium
  • Oenococcus
  • Tetragenococcus
  • Vagococcus
  • Weissella

Osobno wymienimy bardzo popularny probiotyk Saccharomyces boulardii. W definicji probiotyku zazwyczaj mówi się o bakteriach. S. boulardii oddzielamy od reszty, ponieważ jest… drożdżem. Niemniej ma ogromną ilość badań potwierdzających jego skuteczność w wielu aspektach, zatem bez wstydu może stawać w jednym szeregu z Lactobacillusami i Bifidobacteriami.

Czy probiotyki są bezpieczne?

Zasadniczo tak, jednak nadal ważny jest odpowiedni dobór szczepów do swoich potrzeb oraz interpretacja, czy nasz aktualny stan nie jest przeciwwskazaniem do stosowania probiotyków.

Ogółem za bezpieczną ilość probiotyków dla zdrowego, 70-kilogramowego człowieka uznaje się do 35 gramów suchej masy bakterii, co jest bardzo dużą ilością.

Co może być przeciwwskazaniem? Popularny przykład to kiepska tolerancja wielu probiotyków w przypadku SIBO (przerost bakteryjny w jelicie cienkim), choć gdy są dobrze dobrane, to mogą bardzo pomagać. Problematyczne może być stosowanie probiotyków także po poważnych interwencjach medycznych (np. leczenie nowotworowe), które mogą zwiększać przepuszczalność bariery bakteryjnej.

W kwestii wyboru probiotyków warto kierować się efektami, które były zauważane w badaniach. Trzeba uważać, by przypadkiem nie były przeciwne do naszych oczekiwań. Dla przykładu: jeśli zmagasz się z zaparciami, a wybierzesz probiotyk, który ma działanie spowalniające motorykę jelit (przez co jest pomocny przy biegunkach), to możesz swój problem wręcz pogłębić.

Czy probiotyki można podawać dzieciom?

Tak, nawet noworodkom! Jeśli tylko jest taka potrzeba, probiotyki dla dzieci można podawać od pierwszych dni życia, nawet u dzieci urodzonych przedwcześnie. Ważne jedynie by wybrać szczep (lub mix szczepów), które mają potwierdzone dobre działanie u noworodków.

Szczególnie popularnym zabiegiem jest włączanie probiotykoterapii u noworodków po cesarskim cięciu, gdyż nie miały możliwości zebrania „bakteryjnej wyprawki” z dróg rodnych mamy. Odpowiednio dobrane probiotyki w takiej sytuacji mogą przyspieszyć proces odtwarzania fizjologicznej flory bakteryjnej, by była zbliżona do tej u dzieci urodzonych siłami natury.

Jaka jest przyszłość probiotyków? Czy może być jeszcze lepiej?

Istnieje możliwość, że w przyszłości nauka mocniej skupi się na tworzeniu tzw. farmabiotyków. Mowa o genetycznie modyfikowanych bakteriach, które będą mogły wykazywać bardziej precyzyjne działanie i dawać silniejsze efekty. Takie superbakterie mogłyby być wykorzystywane jako leki do terapii rozmaitych chorób, nie tylko tych dotykających przewodu pokarmowego.

Tempo badań nad mikroorganizmami i ich relacjami z człowiekiem jest niebywale szybkie, a nowe informacje coraz bardziej zaskakujące. Bez wątpienia można się spodziewać większego udziału produktów probiotycznych w medycynie i farmakologii w niedalekiej przyszłości.