Cynk a skóra – jakie są zależności?

19 Cze 2024

Autor: Karol Przeczytano: 74 Komentarze: 0

Skóra jest naszym największym organem. Jej stan definiuje nie tylko estetykę ciała, ale też skuteczność bariery oddzielającej nasze wnętrze od świata zewnętrznego. Jest jednocześnie trzecią tkanką organizmu zawierającą najwięcej cynku. Dobrze znane są konsekwencje niedoboru cynku dla zdrowia skóry i włosów (trudne gojenie ran, zmiany zapalne, wypadanie włosów itp.), a z drugiej strony dużo wiemy o korzyściach stosowania preparatów z cynkiem zarówno doustnie, jak i naskórnie. Jeśli zależy Ci na zdrowiu skóry, koniecznie pilnuj odpowiedniej podaży cynku w diecie. Z tego artykułu dowiesz się, jak dokładnie cynk wpływa na skórę. Przeczytaj do końca!

Wpływ cynku na zdrowie skóry i włosów

Cynk, zarówno w postaci pierwiastkowej, jak i jego różnych soli, był od wieków stosowany jako środek terapeutyczny dla skóry i jej wytworów. Preparaty do stosowania miejscowego, takie jak tlenek cynku, kalamina lub pirytionian cynku, są stosowane jako środki fotoochronne, łagodzące lub jako aktywny składnik szamponów przeciwłupieżowych. Z biegiem lat jego zastosowanie wzrosło do wspomagania walki z wieloma schorzeniami dermatologicznymi, w tym:

infekcji (leiszmanioza, brodawki),
dermatoz zapalnych (trądzik pospolity, trądzik różowaty),
zaburzeń barwnikowych (melasma),
nowotworów (rak podstawnokomórkowy).

Cynk jest od pięciu do sześciu razy bardziej skoncentrowany w naskórku niż w skórze właściwej. Niedobór cynku może być przyczyną pogorszenia jakości skóry, dystrofii paznokci, wypadania włosów oraz spowolnionego gojenia się ran. Jego wpływ na pracę układu odpornościowego sprawia, że niedobór to również otwarta furtka do zakażeń bakteryjnych skóry.

Cynk można stosować wewnętrznie i zewnętrznie

To jeden z tych składników, które mają zastosowanie zarówno jako doustny suplement diety dla działania ogólnoustrojowego, jak i jako składnik kosmetyków stosowanych miejscowo na skórę. Taki zabieg stosuje się w wielu dolegliwościach skórnych o podłożu infekcyjnym lub zapalnym.

Maść cynkowa to popularny produkt, który jest na wyposażeniu wielu polskich domostw. Używana jest w wielu różnych problemach skórnych już od wieku niemowlęcego, np. przy różnego rodzaju odparzeniach. U nastolatków i dorosłych maść cynkową często stosuje się między innymi w ramach walki z trądzikiem.

Cynk jest ważnym przeciwutleniaczem dla skóry

Ten pierwiastek jest niezbędnym elementem ponad 200 metaloenzymów, w tym enzymu antyoksydacyjnego - dysmutazy ponadtlenkowej (SOD). Wpływa na ich zgodność, stabilność i aktywność.

Choć cynk nie jest tak sławnym antyoksydantem, jak witaminy C i E, to liczne dowody wskazują na znaczącą przeciwutleniającą rolę cynku. Zauważano, że cynk stosowany miejscowo w postaci dwuwartościowych jonów cynku zapewnia antyoksydacyjną fotoprotekcję skóry (ochrona przed promieniowaniem UV).

Dla cynku sugerowane są dwa mechanizmy przeciwutleniające:

jony cynku mogą zastępować aktywne cząsteczki redoks, takie jak żelazo i miedź, w krytycznych miejscach błon komórkowych i białek;
alternatywnie jony cynku mogą indukować syntezę metalotionein, białek bogatych w grupy sulfhydrylowe, które chronią przed wolnymi rodnikami.

Badacze zauważają, że stosowane miejscowo jony cynku mogą stanowić ważną i pomocną ochronę antyoksydacyjną skóry.

ręka, wysypywanie tabletek

Enteropatyczne zapalenie skóry wynikające z zaburzenia gospodarki cynkowej

To choroba genetyczna spowodowana mutacją w genie ZIP4. Taka mutacja upośledza proces wchłaniania cynku w jelitach, co prowadzi do jego poważnego niedoboru.

Charakterystyczne objawy widoczne są już w wieku niemowlęcym. Początek objawów obserwuje się zwykle około 4–6 tygodni po odstawieniu od piersi lub nawet wcześniej u niemowląt niekarmionych mlekiem matki. Niemowlę staje się drażliwe, wycofane i rozwija się światłowstręt.

W nieleczonych przypadkach mogą wystąpić: anoreksja, pica, zaburzenia wzrostu, hipogonadyzm, zaburzenia smaku i węchu, ślepota nocna i objawy neuropsychiatryczne (zmiany nastroju, drżenie, dyzartria i drżenie). Zmiany skórne obejmują zapalenie skóry okołooczodołowej i krzyżowej zlokalizowane wokół ust, policzków, uszu, nozdrzy, pośladków, odbytu, skóry grzbietowej dłoni, stóp, palców u rąk i nóg oraz pięt, zanokcica, dystrofię paznokci i wypadanie włosów. Niektóre zmiany mają charakter oparzeniowy, śluzowy lub łuszczycowy. Można również zaobserwować opóźnione gojenie się ran, kątowe zapalenie jamy ustnej, zapalenie spojówek, zapalenie powiek, zwiększoną podatność na infekcje i opóźnienie wzrostu.

Objawy w większości ustępują po wprowadzeniu przewlekłej suplementacji dużymi dawkami cynku. U maluchów na początku stosuje się duże dawki cynku, a następnie utrzymuje niższe dawki przewlekle aż do dorosłości.

Enteropatyczne zapalenie skóry (Acrodermatitis Enteropathica) jest przypadłością bardzo często opisywaną w publikacjach dotyczących cynku i jego wpływu na zdrowie. Odkrycie tej choroby i jej dalsze analizy dużo wniosły do naszej ogólnej wiedzy o cynku, jego mechanizmach działania i zagrożeniach, jakie rodzi poważny niedobór cynku.

Cynk a trądzik

Trądzik pospolity jest najczęstszą chorobą nastolatków, dotykającą nawet 90–95% populacji nastolatków. Problemy estetyczne, jakie generuje trądzik, są dla nastolatków szczególnie dotkliwe i mocno wpływają na ich samoocenę. Generuje to silną potrzebę poszukiwania skutecznych metod na łagodzenie trądzikowych objawów. Analizy skuteczności preparatów z cynkiem w przypadku różnych form trądziku są jednym z najpopularniejszych tematów badań nad cynkiem.

Przyczyną rozwoju trądziku jest infekcja bakteriami Propionibacterium Acnes. Cynk jest obiecującym sposobem łagodzenia trądziku, mającym na celu jednoczesne zmniejszenie możliwych działań niepożądanych antybiotyków.

Dokładny mechanizm działania cynku w leczeniu trądziku pozostaje słabo poznany i uważa się, że działa bezpośrednio na równowagę zapalną drobnoustrojów i ułatwia wchłanianie antybiotyków, gdy są stosowane w skojarzeniu.

Cynk stosowany miejscowo sam, jak również w połączeniu z innymi środkami, jest skuteczny prawdopodobnie ze względu na jego działanie przeciwzapalne i zdolność do zmniejszania liczby P. Acnes poprzez hamowanie lipaz P. Acnes i poziomu wolnych kwasów tłuszczowych. Innym prawdopodobnym mechanizmem jest hamowanie produkcji sebum poprzez antyandrogenne działanie cynku.

Zarówno doustne, jak i miejscowe stosowanie cynku wykazuje skuteczność przeciwko trądzikowi w badaniach klinicznych.

Jakie suplementy z cynkiem stosować dla zdrowia skóry?

Cynk dobrze jest stosować równolegle z miedzią, by nie zaburzyć balansu pomiędzy tymi dwoma pierwiastkami. Miedź ma dodatkowo korzystne działanie dla pigmentacji włosów i skóry oraz wspomaga walkę ze stresem oksydacyjnym. Nie ma na rynku wielu preparatów, które miałyby takie połączenie w jednej kapsułce, jednak dobrym przykładem jest produkt AH Z-Balance Q. Znajduje się w nim 15 mg cynku i 1 mg miedzi, a do tego dodatek przeciwutleniającej kwercetyny i EGCG.

Można też sięgać po monopreparaty do bardziej ukierunkowanych działań. Dobrze się spisuje np. diglicynian cynku, czyli chelat cynkowy.

Podsumowanie

Cynk jest bardzo ważnym składnikiem skóry, który chroni ją przed licznymi infekcjami i wspomaga jej procesy regeneracyjne. Wpływa to na utrzymanie lepszych właściwości i estetycznych, i ochronnych skóry. Ogromna ilość publikacji naukowych wskazuje na dobre efekty suplementacji cynkiem w różnego rodzaju problemach skórnych, a zasadne są zarówno suplementy doustne, które działają ogólnoustrojowo, jak i naskórnie stosowane kosmetyki z cynkiem, które działają miejscowo.