Jak dobrać odpowiednie witaminy i suplementy dla siebie?
Stosowanie suplementów diety może wydawać się łatwo dostępnym i zarazem prostym sposobem na dostarczenie odpowiedniej ilości witamin i składników mineralnych, a także związków bioaktywnych o właściwościach prozdrowotnych. Wiele osób zastanawia się, jak odpowiednio dobrać suplementy diety dla siebie, aby uzyskać oczekiwane korzyści zdrowotne i wydolnościowe. Sprawdźmy, które witaminy i suplementy diety mogą być rzeczywiście przydatne w odpowiednich sytuacjach.
- Witamina D – ważna dla wszystkich
- Witaminy i suplementy diety dla wegan
- Witaminy i suplementy diety dla kobiet ciężarnych
- Witaminy i suplementy diety dla kobiet z PCOS
- Suplementy diety obniżające stężenie cholesterolu
- Suplementy diety dla sportowców
Witamina D – ważna dla wszystkich
Suplementacja witaminy D jest konieczna dla całej populacji, gdyż jej niedobór jest zjawiskiem powszechnym wśród mieszkańców Polski, jak i pozostałych państw Europy Środkowej. Niedobór witaminy D występuje powszechnie we wszystkich grupach wiekowych, a już zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Witamina D jest związkiem o szerokim spektrum aktywności biologicznej w ludzkim organizmie. Wspomaga ona jelitową absorpcję wapnia i fosforanów, reguluje ciśnienie tętnicze krwi i wydzielanie parathormonu (PTH) oraz odpowiada za proces kościotworzenia. Witaminie D wykazuje potencjalne właściwości przeciwzapalne, przeciwoksydacyjne, przeciwnowotworowe, przeciwdepresyjne oraz immunomodulujące. Przeprowadzone badania epidemiologiczne pokazały, że osoby z wysokim poziomem witaminy D we krwi mają niższe ryzyko wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych, takich jak przeziębienie i grypa oraz mniejszą liczbę urazów i złamań przeciążeniowych. W związku z tym, że prawidłowo zbilansowana dieta pokrywa jedynie do 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę D, konieczna jest regularna suplementacja witaminą D w dobowej dawce 2000-4000 IU w okresie jesienno-zimowym lub przez okrągły rok, jeżeli nie jest możliwa efektywna synteza skórna witaminy D w sezonie wiosenno-letnim.
Witaminy i suplementy diety dla wegan
Przeprowadzone badania wykazały, że dobrze zbilansowana dieta wegańska przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Weganie, jak i wegetarianie mogą być jednak podatni na niskie spożycie niektórych makro- i mikroskładników odżywczych , wśród których wymienia się białko, niektóre aminokwasy egzogenne, długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 (EPA i DHA), witaminę B12, witaminę D, jod, żelazo, selen, cynk oraz wapń. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby wszyscy weganie stale przyjmowali odpowiednio dobrane witaminy i suplementy diety, takie jak witamina B12, witamina D oraz kwasy tłuszczowe EPA i DHA.
Witaminy i suplementy diety dla kobiet ciężarnych
U kobiet ciężarnych i kobiet w okresie karmienia piersią dochodzi do zwiększonego zapotrzebowania na składniki pokarmowe ze względu na potrzeby rozwijającego się dziecka. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego do składników żywności o udowodnionym korzystnym wpływie na kobietę ciężarną i dziecko zalicza się: długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 (zwłaszcza DHA), kwas foliowy, żelazo, jod i witaminę D. Kobiety w ciąży powinny zatem koniecznie pamiętać o tym, aby odpowiednio dobrać dla siebie suplement diety zawierający zalecane witaminy, składniki mineralne i wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3.
Witaminy i suplementy diety dla kobiet z PCOS
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najczęstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet w wieku reprodukcyjnym, który dotyka od 5 do nawet 15% kobiet w drugiej dekadzie życia. PCOS jest związany nie tylko z nieprawidłowościami cyklu miesiączkowego, lecz również zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak hiperinsulinemia, cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia (nieprawidłowe stężenia lipidów i lipoprotein we krwi) oraz otyłość i choroby sercowo-naczyniowe. Z aktualnych badań wynika, iż istnieje kilka witamin i suplementów diety, które mogą skutecznie wspomagać leczenie PCOS. Wymienia się wśród nich: witaminę D, kwasy tłuszczowe EPA i DHA, myo-inozytol i d-chiro-inozytol, N-acetylocysteinę (NAC), kwercetynę, kwas elagowy, ekstrakt z cynamonu, melatoninę, witaminę K2 (MK7), probiotyki (Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei i Bifidobacterium bifidum) oraz witaminę B12 u tych kobiet z PCOS, które długotrwale zażywają metforminę (lek przeciwcukrzycowy). Część z tych suplementów diety jest zalecana przez ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w leczeniu PCOS.
Suplementy diety obniżające stężenie cholesterolu
Z wieloośrodkowych ogólnopolskich badań stanu zdrowia ludności WOBASZ i WOBASZ II wynika, że ponad 70% mężczyzn i niespełna 65% kobiet ma podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego we krwi. Osoby, które mają wysokie stężenie cholesterolu mogą rozważyć włączenie odpowiednio dobranych suplementów diety, takich jak sfermentowany ekstrakt z czerwonego ryżu lub flawonoidy bergamotowe. Pierwszy z nich zawiera monakolinę K, która przyczynia się do wyraźnego obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego, frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu) i nie-HDL oraz apolipoproteiny B – silnie zaangażowanej w rozwój miażdżycy naczyń krwionośnych. U pacjentów stosujących ekstrakt ze sfermentowanego czerwonego ryżu odnotowuje się mniejszą częstość występowania incydentów wieńcowych oraz zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Zaś w drugim suplemencie diety znajdują się flawonoidy bergamotowe, które powodują znaczący spadek cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, a także wzrost poziomu dobrego cholesterolu (HDL) we krwi.
Suplementy diety dla sportowców
Istnieje dosyć wąska grupa witamin i suplementów diety, która jest rzeczywiście zalecana sportowcom w określonych sytuacjach przez Australijski Instytut Sportu, Amerykański Instytutu Medycyny Sportowej oraz Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Do suplementów diety o dobrze udokumentowanej skuteczności działania w sporcie zalicza się monohydrat kreatyny, beta-alaninę, kofeinę, wodorowęglan sodu, azotany (zagęszczony sok z buraka) oraz odżywki białkowe. Stosowanie odpowiednio dobranych suplementów diety pomaga sportowcom rozwijać masę mięśniową oraz wydolność fizyczną, jak również przyspieszać tempo regeneracji powysiłkowej. Sportowcy powinni również regularnie stosować witaminę D, która może wywierać korzystny wpływ na skład ciała, spoczynkową przemianę materii i wydolność fizyczną oraz prewencję urazów i kontuzji, zwłaszcza u osób z niedoborem witaminy D.
-
Kaufman MW, Roche M, Fredericson M.: The Impact of Supplements on Sports Performance for the Trained Athlete: A Critical Analysis. Curr Sports Med Rep. 2022 Jul 1;21(7):232-238.
-
Peeling P, Binnie MJ, Goods PSR, et al.: Evidence-Based Supplements for the Enhancement of Athletic Performance. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2018 Mar 1;28(2):178-187.
-
Wierzejska RE.: Dietary Supplements-For Whom? The Current State of Knowledge about the Health Effects of Selected Supplement Use. Int J Environ Res Public Health. 2021 Aug 24;18(17):8897.
-
Zhang FF, Barr SI, McNulty H, et al.: Health effects of vitamin and mineral supplements. BMJ. 2020 Jun 29;369:m2511.
-
Shi Z, Yan A.: Dietary Supplements: Are Current Policies Adequate for Promoting Health? Nutrients. 2020 Nov 11;12(11):3449.
-
Batsis JA, Apolzan JW, Bagley PJ, et al.: A Systematic Review of Dietary Supplements and Alternative Therapies for Weight Loss. Obesity (Silver Spring). 2021 Jul;29(7):1102-1113.