Jak obniżyć cholesterol? Sprawdź naturalne metody!
Choroby układu sercowo-naczyniowego są coraz częstsze, a ich ryzyko zwiększa się z wiekiem człowieka. Większość przypadków to choroby cywilizacyjne, których można by było uniknąć, stosując zdrową dietę i styl życia. Gdy już cholesterol urośnie ponad normę, to można go obniżać aktywnością fizyczną, odpowiednią dietą i suplementami, takimi jak monakolina K, witamina B3, polikosanol lub astaksantyna.
Z tego artykułu dowiesz się, dlaczego warto kontrolować poziom cholesterolu i jak można to robić.
Dlaczego wysoki cholesterol jest zagrożeniem?
Nadmiar cholesterolu i zaburzony balans pomiędzy jego frakcjami to znaczny wzrost ryzyka miażdżycy. Miażdżyca to choroba zapalna naczyń krwionośnych, polegająca na tworzeniu się na ich ściankach blaszek miażdżycowych zwężających światło naczynia, a które budowane są głównie z cholesterolu.
Według danych z 2008 roku, spośród wszystkich 36 milionów śmierci spowodowanych czynnikami niezakaźnymi, aż 48% wynikało z chorób układu sercowo-naczyniowego. Jest to więcej niż od nowotworów (21%) i chorób układu oddechowego (12%).
Wchodząc w statystyki głębiej, aż 80% chorób sercowo-naczyniowych wynika z czynników zależnych od nas i którym można zapobiegać takich jak; stosowanie używek (tytoń i alkohol), niezdrowa dieta, niska aktywność fizyczna. Według aktualnych danych wiemy, że choroby układu krążenia pojawiają się zazwyczaj w zaawansowanym wieku, lecz wywołująca je miażdżyca rozwija się nawet przez dekady, mając swój zalążek w młodości. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i wczesne reagowanie, zanim stan stanie się poważny.
Badanie lipidogramu, który określa poziom cholesterolu LDL i HDL, cholesterolu całkowitego oraz triglicerydów jest jednym z podstawowych markerów zdrowotnych. Badanie jest wykonywane z krwi, jest niedrogie i chętnie zalecane przez lekarzy POZ. Czasem wystarczy poprosić o skierowanie, by bez problemu te i kilka innych badań profilaktycznych wykonać w ramach ubezpieczenia, bez dodatkowych opłat. Regularne wykonywanie tego badania i odpowiednia interwencja w razie złych wyników to jedne z najefektywniejszych i najłatwiejszych narzędzi w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.
Jak stwierdziło American Heart Association:
„Utrzymanie zdrowego poziomu cholesterolu to świetny sposób na utrzymanie zdrowego serca – i zmniejszenie szans na chorobę serca lub udar”.
Najbardziej zależy nam na obniżaniu cholesterolu LDL, potocznie określanego jako ten „zły cholesterol”. Wartościowy jest także wskaźnik proporcji cholesterolu HDL:LDL, który powinien być jak najwyższy. Wynika to z tego, że LDL uznajemy za prozapalny, a HDL za przeciwzapalny, więc musimy utrzymywać między nimi równowagę. Gdy cholesterolu LDL jest za dużo, a HDL za mało, to stan taki nazywamy dyslipidemią. Jeśli wynik badania pokaże za wysoki poziom cholesterolu lub kiepskie proporcje, wprowadź do swojego życia zmiany, które pozwolą Ci zachować zdrowie.
Naturalne suplementy na obniżenie cholesterolu
Jest kilka suplementów, które mają udokumentowane działanie obniżające cholesterol całkowity lub konkretnie jego frakcję LDL.
Sprawdź, jakie tabletki na cholesterol bez recepty są dostępne i co na cholesterol działa ze skutecznością potwierdzoną w badaniach.
Monakolina K
Jeśli zastanawiasz się jak szybko obniżyć cholesterol, to monakolina powinna być jednym z pierwszych wyborów. Co ciekawe, Monakolina ma identyczny mechanizm działania jak leki na cholesterol – statyny. Z tą różnicą, że jest naturalna. W suplementach monakolina zazwyczaj pochodzi z ekstraktu czerwonego ryżu fermentowanego drożdżami (Monascus purpureus).
Biochemicznie jej mechanizm działania polega na silnym hamowaniu aktywności enzymu reduktazy HMG-CoA (HMGR) w szlaku syntezy cholesterolu. Innymi słowy, podczas suplementacji monakoliny K cholesterol produkowany jest wolniej i mniej efektywnie. Naukowcy sugerują, że poza działaniem obniżającym lipidy, monakolina K ma wartość również w profilaktyce chorób nowotworowych i neurodegeneracyjnych oraz działa przeciwzapalnie i antybakteryjnie.
Najczęściej rekomendowaną dawką jest 10 mg monakoliny K dziennie. Niemniej badania pokazują skuteczność już na poziomie 3 mg dziennie, gdy jest stosowana w parze z 200 μg kwasu foliowego. Takie połączenie po 12 tygodniach pacjentom z hipercholesterolemią przyniosło:
• obniżenie cholesterolu LDL-C o 14,8%,
• obniżenie cholesterolu całkowitego o 11,2%,
• obniżenie homocysteiny o 12,5%.
W tym badaniu 51% pacjentów uzyskało dzięki suplementacji poziom <4.14 mmol/L LDL-C, co jest zgodne z rekomendacjami. Dodatkowo 26% pacjentów osiągnęło pożądany poziom <10 μmol/L homocysteiny.
Polikosanol
Kolejna naturalna substancja, a raczej grupa substancji, która efektywnie zbija cholesterol LDL. Polikosanol to mieszanina alkoholi alifatycznych pochodząca z wosków roślinnych zawartych w trzcinie cukrowej, w której dominującym (ok. 60%) składnikiem jest oktakosanol.
W jednej z głośniejszych publikacji, w której analizowano przegląd badań z użyciem polikosanolu, wyciągnięto ciekawe i konkretne wnioski. Otóż polikosanol dawkach od 10 do 20 mg na dobę obniża poziom cholesterolu całkowitego o 17% do 21% i cholesterolu LDL o 21% do 29%. Przy tym równocześnie podnosi poziom cholesterolu HDL o 8% do 15%.
Skuteczność tego suplementu ma silne wsparcie w badaniach. Działanie obniżające cholesterol wykazano na modelach zwierzęcych, zdrowych ochotnikach i pacjentach z hipercholesterolemią typu II. Co ważne, nawet w dawkach 20 mg jest bezpieczny i dobrze tolerowany, a sprawdzano go w badaniach przekraczających 3 lata suplementacji.
Astaksantyna
Astaksantyna to naturalny karotenoid produkowany przez algi. Jest dobrze przebadana pod kątem obniżania cholesterolu i działania przeciwmiażdżycowego, a działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające dają dodatkowe, rozległe korzyści zdrowotne.
Badania kliniczne przeprowadzane były z różnymi dawkami z zakresu od 2 do 20 mg astaksantyny. Jedno z nich pokazywało wyraźny wzrost cholesterolu HDL dzięki dawkom 6 i 12 mg dziennie przez 12 tygodni. W przeglądzie badań, w których suplementowano astaksantynę, zauważono w rezultatach takie działania jak zmniejszona oksydacja LDL, obniżenie triglicerydów i zmniejszenie markerów oksydacyjnego uszkodzenia DNA.
Witamina B3 (niacyna)
Choć w suplementach zazwyczaj jest syntetyczna, to występuje w naturze, dlatego znajduje się w tym zestawieniu. Niacyna na cholesterol jest bardzo skuteczna. Wymagane są jednak duże dawki (liczone w gramach) i wiedza, jak jej używać by sobie nie zaszkodzić. Dla obniżania cholesterolu LDL możliwy jest wybór dwóch form witaminy B3: kwasu nikotynowego i niacynamidu.
Kwas nikotynowy zasadniczo ma lepiej udokumentowaną skuteczność i silniejsze działanie, ale wiąże się z tym pewien koszt. Po pierwsze, ryzyko sporego dyskomfortu przez tzw. efekt flush. Ten efekt obejmuje krótkotrwałe zaczerwienienie i pieczenie skóry. Nie jest to zjawisko niebezpieczne, ale bez wątpienia nie jest też przyjemne. Po drugie, przy dłuższej suplementacji zwiększa się ryzyko pogorszenia oporności komórek na insulinę.
Niacynamid jest znany jako niacyna flush-free. Może mieć nieco słabsze działanie w obniżaniu cholesterolu, lecz jest ono bezpieczniejsze. Nie wywołuje flushu, a insulinooporność może wręcz poprawiać.
W przykładowym badaniu przez 12 tygodni stosowano 1000 mg dziennie niacynamidu u osób z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Na koniec badania grupa przyjmująca niacynamid w porównaniu do grupy kontrolnej zanotowała znaczące obniżenie cholesterolu całkowitego (-9,32% vs +1%), cholesterolu LDL-C (-15,2% vs +2,5%) i poprawę wskaźników wrażliwości insulinowej. Kuracja niacynamidem była nie tylko dobrze tolerowana, ale i podniosła ogólną jakość życia pacjentów.
Co poza suplementami? Domowe sposoby na niższy cholesterol
Bez wątpienia kluczowa jest aktywność fizyczna. Nie muszą to być mordercze treningi siłowe ani crossfit, a wystarczy umiarkowana aktywność, taka jak jazda na rowerze, dynamiczne spacery, jogging lub joga. Najważniejsze, by zachowywać regularność. Ruch jest silnym czynnikiem regulującym zdrowie metaboliczne i poprawiającym ogólną kondycję układu krążenia.
A co z dietą? Również jest nie do przecenienia. Warto minimalizować w diecie potrawy nasilające stany zapalne, takie jak słodycze, produkty z tłuszczem utwardzonym, przypalone mięso. Korzystna będzie duża ilość warzyw i owoców, które poza niezbędnymi mikroskładnikami dostarczają błonnika i ogromnej ilości flawonoidów, z których wiele sprzyja utrzymywaniu prawidłowych wartości cholesterolu. Dieta na cholesterol powinna uwzględniać zdrowe tłuszcze, szczególnie omega 3 i omega 9, których źródłem będą tłuste ryby, olej lniany, nasiona chia, awokado, oliwa z oliwek, orzechy i pestki.
Warto ograniczać używki lub najlepiej całkowicie się ich wyzbyć. Najpopularniejsze używki, czyli alkohol i papierosy poważnie zwiększają ryzyko wysokiego cholesterolu i pełnego pakietu konsekwencji.
Jeśli masz współistniejące nadciśnienie lub zaburzenia gospodarki cukrowej, to należy się nimi zająć. Gdy te przypadłości istnieją równocześnie z podwyższonym cholesterolem, ryzyko chorób sercowo-naczyniowych znacznie się zwiększa.
- Elshourbagy NA, Meyers HV, Abdel-Meguid SS. Cholesterol: the good, the bad, and the ugly - therapeutic targets for the treatment of dyslipidemia. Med Princ Pract. 2014;23(2):99-111. doi: 10.1159/000356856. Epub 2013 Dec 11. PMID: 24334831; PMCID: PMC5586853.
- Xiong Z, Cao X, Wen Q, Chen Z, Cheng Z, Huang X, Zhang Y, Long C, Zhang Y, Huang Z. An overview of the bioactivity of monacolin K / lovastatin. Food Chem Toxicol. 2019 Sep;131:110585. doi: 10.1016/j.fct.2019.110585. Epub 2019 Jun 15. PMID: 31207306.
- Heinz T, Schuchardt JP, Möller K, Hadji P, Hahn A. Low daily dose of 3 mg monacolin K from RYR reduces the concentration of LDL-C in a randomized, placebo-controlled intervention. Nutr Res. 2016 Oct;36(10):1162-1170. doi: 10.1016/j.nutres.2016.07.005. Epub 2016 Jul 27. PMID: 27865358.
- Gouni-Berthold I, Berthold HK. Policosanol: clinical pharmacology and therapeutic significance of a new lipid-lowering agent. Am Heart J. 2002 Feb;143(2):356-65. doi: 10.1067/mhj.2002.119997. PMID: 11835043.
- Yoshida H, Yanai H, Ito K, Tomono Y, Koikeda T, Tsukahara H, Tada N. Administration of natural astaxanthin increases serum HDL-cholesterol and adiponectin in subjects with mild hyperlipidemia. Atherosclerosis. 2010 Apr;209(2):520-3. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2009.10.012. Epub 2009 Oct 14. PMID: 19892350.
- Kishimoto Y, Yoshida H, Kondo K. Potential Anti-Atherosclerotic Properties of Astaxanthin. Mar Drugs. 2016 Feb 5;14(2):35. doi: 10.3390/md14020035. PMID: 26861359; PMCID: PMC4771988.
- El-Kady RR, Ali AK, El Wakeel LM, Sabri NA, Shawki MA. Nicotinamide supplementation in diabetic nonalcoholic fatty liver disease patients: randomized controlled trial. Ther Adv Chronic Dis. 2022 Feb 23;13:20406223221077958. doi: 10.1177/20406223221077958. PMID: 35222903; PMCID: PMC8874180.