Kilka słów o oleju kokosowym

Olej kokosowy jeszcze do niedawna był postrzegany jako superfood, któremu przypisywano dobroczynny wpływ na zdrowie. Wiele osób nadal używa oleju kokosowego do smażenia i przygotowywania zdrowych słodkich przekąsek oraz w celu pielęgnacji skóry. Dowiedzmy się zatem, jakie właściwości ma olej kokosowy i czy warto go stosować.

• Olej kokosowy – skład
• Olej kokosowy – rodzaje i właściwości
• Olej kokosowy – gdzie występuje?
• Olej kokosowy – czy jest dobry dla serca?
• Czym zastąpić olej kokosowy w diecie?

Olej kokosowy – skład

Olej kokosowy jest popularnym tłuszczem jadalnym na całym globie ziemskim, który pozyskiwany jest z miąższu dojrzałych orzechów kokosowych. Olej kokosowy składa się w 82% z nasyconych kwasów tłuszczowych, w 6% z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (kwas oleinowy) i w 2% z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (kwas linolenowy). Spośród dominujących w oleju kokosowym nasyconych kwasów tłuszczowych niemal połowę stanowi kwas laurynowy, a pozostałą część kwas mirystynowy (do 21%), kwas palmitynowy (blisko 10%), kwas stearynowy (ponad 3%) oraz krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.

Olej kokosowy – rodzaje i właściwości

Wyróżnia się dwa główne rodzaje oleju kokosowego, a mianowicie olej z kopry (wysuszonego miąższu nasion palmy kokosowej) i olej kokosowy z pierwszego tłoczenia (virgin coconut oil). Obydwa rodzaje oleju kokosowego cechuje zbliżony profil kwasów tłuszczowych. Olej kokosowy z pierwszego tłoczenia (virgin) zawiera większe ilości bakterii kwasu mlekowego (zwłaszcza Lactobacillus plantarum i Lactobacillus paracasei) oraz substancji bioaktywnych o dobrze udokumentowanych właściwościach antyoksydacyjnych. Mowa przede wszystkim o witaminie E oraz związkach polifenolowych. Nierafinowany olej kokosowy stosowany miejscowo może wykazywać właściwości przeciwdrobnoustrojowe, ze względu na zawartość bakterii kwasu mlekowego wytwarzających bakteriocyny, czyli substancje o działaniu bakteriobójczym.

Olej kokosowy – gdzie występuje?

Olej kokosowy jest dzisiaj łatwo dostępny w dużych supermarketach, jak również w mniejszych dyskontach spożywczych. W sklepach możemy znaleźć tańszy olej kokosowy w wersji rafinowanej, czyli pozbawionej specyficznego smaku i zapachu kokosa oraz droższy nierafinowany, tłoczony na zimno olej kokosowy (extra virgin), który cechuje się naturalnym smakiem i zapachem orzecha kokosowego. Olej kokosowy znajduje się również w takich produktach spożywczych, jak mleko modyfikowane w proszku dla dzieci, margaryna miękka (do smarowania pieczywa), ciastka, wafelki, batony, praliny, czekolada nadziewana, cukierki, kremowe sosy do dań obiadowych, kremy do smarowania pieczywa, wegańskie odpowiedniki tradycyjnego sera otrzymywanego z mleka krowiego lub innych zwierząt kopytnych. Producenci żywności coraz częściej sięgają po olej kokosowy, aby zastąpić nim niezdrowy olej palmowy.

Olej kokosowy – czy jest dobry dla serca?

Częste włączanie do diety oleju kokosowego może przyczyniać się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Wynika to z faktu, iż olej kokosowy cechuje się wysoką zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych, które podnoszą poziom lipoprotein o niskiej gęstości LDL (tzw. złego cholesterolu) we krwi. Przewlekle wysokie stężenie lipoprotein frakcji LDL jest zasadniczą przyczyną wystąpienia miażdżycy naczyń krwionośnych. Lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) odpowiadają za transport cholesterolu z wątroby do ścian tętnic i mogą powodować niedrożność naczyń krwionośnych oraz miejscowy stan zapalny. Przeprowadzone badania jednoznacznie pokazują, że olej kokosowy istotnie zwiększa stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL i cholesterolu frakcji HDL, w porównaniu z innymi olejami roślinnymi (m.in.: rzepakowym, słonecznikowym, krokoszowym, oliwą z oliwek).

Czym zastąpić olej kokosowy w diecie?

Zdaniem Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, olej kokosowy nie powinien być uważany za zdrowy tłuszcz roślinny o dobroczynnym wpływie na serce i naczynia krwionośne. Wszystkie osoby z podniesionym poziomem cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL we krwi powinny zrezygnować ze spożycia oleju kokosowego na rzecz oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia (extra virgin), zimnotłoczonego oleju rzepakowego, oleju z awokado, dobrej jakości margaryny miękkiej, hummusu, awokado oraz niesolonych i niesłodzonych orzechów, migdałów, pestek i nasion.

Olej kokosowy może korzystnie wpływać na stan skóry i włosów

Istnieją dowody na to, że miejscowe stosowanie oleju kokosowego może odgrywać ważną rolę w profilaktyce i wspomaganiu leczenia atopowego zapalenia skóry (AZS). Olej kokosowy działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, dlatego może zmniejszać nasilenie atopowego zapalenia skóry oraz poprawiać kondycję skóry. Sugeruje się również, że olej kokosowy stosowany miejscowo może w pewnym zakresie chronić skórę przed działaniem promieniowania ultrafioletowego (UV). Poza tym olej kokosowy może zapobiegać uszkodzeniom włosów spowodowanym utratą białka podczas zabiegów pielęgnacyjnych i przewlekłą ekspozycją na działanie promieniowania UV. Jednakże nadal potrzeba więcej badań, aby potwierdzić korzystne działanie oleju kokosowego na włosy i skórę.

Olej kokosowy może zapobiegać rozwojowi próchnicy zębów

Literatura fachowa donosi, iż płukanie jamy ustnej olejem kokosowym może przyczyniać się do poprawy zdrowia jamy ustnej i może chronić przed pojawieniem się próchnicy zębów. W tym celu zaleca się jedną łyżkę nierafinowanego oleju kokosowego (virgin) rozpuścić w ustach i ssać przez 15 minut, rozprowadzając po całej jamie ustnej. Po upływie tego czasu należy wypluć olej kokosowy do kosza na śmieci.

• Unhapipatpong C, Shantavasinkul PC, Kasemsup V, et al.: Tropical Oil Consumption and Cardiovascular Disease: An Umbrella Review of Systematic Reviews and Meta Analyses. Nutrients. 2021 May 4;13(5):1549.
• Teng M, Zhao YJ, Khoo AL, et al.: Impact of coconut oil consumption on cardiovascular health: a systematic review and meta-analysis. Nutr Rev. 2020 Mar 1;78(3):249-259.
• Neelakantan N, Seah JYH, van Dam RM.: The Effect of Coconut Oil Consumption on Cardiovascular Risk Factors: A Systematic Review and Meta-Analysis of Clinical Trials. Circulation. 2020 Mar 10;141(10):803-814.
• Unhapipatpong C., Shantavasinkul P., Warodomwichit D., et al.: Oil Consumption and Cardiovascular Disease: An Umbrella Review of Systematic Reviews and Meta-Analyses. Curr Dev Nutr. 2020 Jun; 4(Suppl 2): 571.
• Wallace TC.: Health Effects of Coconut Oil-A Narrative Review of Current Evidence. J Am Coll Nutr. 2019 Feb;38(2):97-107.
• Sacks FM.: Coconut Oil and Heart Health: Fact or Fiction? Circulation. 2020 Mar 10;141(10):815-817.
• Jayawardena R, Swarnamali H, Ranasinghe P, et al.: Health effects of coconut oil: Summary of evidence from systematic reviews and meta-analysis of interventional studies. Diabetes Metab Syndr. Mar-Apr 2021;15(2):549-555.