Korzyści stosowania kurkuminy – jakie są efekty?
Naturalne przyprawy są wyjątkowo gęste w składniki aktywne biologicznie. Nie tylko wzbogacają nasze potrawy w nowe aromaty, smaki i barwy, ale też często wspomagają nasze organizmy w wielu aspektach zdrowia. Właściwości prozdrowotne ostryżu długiego, rośliny stosowanej od wieków jako środek przeciwzapalny, przypisuje się zawartym w niej polifenolowym kurkuminoidom, w których dominuje kurkumina. Jest ona jedną z przypraw, które mają doskonałą renomę pod względem wpływu na ludzkie zdrowie, co wynika z tysięcy przeprowadzonych badań z jej udziałem. W tym artykule dokonujemy przeglądu informacji dotyczących korzyści ze stosowania kurkuminy w różnych aspektach zdrowia. Przeczytaj do końca!
- Kurkumina to żółty barwnik z kurkumy o niezwykłych właściwościach
- Korzyści stosowania kurkuminy
- Czy kurkumina wpływa na nowotwory?
- Jak suplementować kurkuminę?
- Dawkowanie kurkuminy
- Podsumowanie
Kurkumina to żółty barwnik z kurkumy o niezwykłych właściwościach
Zarówno wśród suplementów diety, jak i składników żywności, kurkumina jest jednym z liderów pod względem ilości publikacji naukowych. Bardzo duże wskaźniki cytowań najpopularniejszych publikacji wskazują, że zainteresowanie kurkuminą wśród naukowców jest ogromne.
Kurkumina jest polifenolem, który naturalnie występuje w kłączu rośliny Curcuma longa. Wielu z nas dość często ją spożywa w diecie, szczególnie gdy lubuje się w potrawach kuchni indyjskiej. M.in. curry zawdzięcza swoją barwę i aromat kurkuminie zawartej w kurkumie. Choć regularne spożywanie kurkumy jako przyprawy jest zdrową i w większości przypadków pożądaną praktyką, to konkretne korzyści zdrowotne są możliwe zazwyczaj dopiero po osiągnięciu większego progu spożycia kurkuminy, co jest możliwe z użyciem suplementów diety z ekstraktem kurkumy.
Korzyści stosowania kurkuminy
Kurkumina wydaje się tak wszechstronna, że naukowcy biorą na tapet dziesiątki przypadłości zdrowotnych, w których mogłaby potencjalnie pomagać.
Potencjał przeciwzapalny i przeciwutleniający
Właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne to dwa główne mechanizmy wyjaśniające większość korzyści kurkuminy w różnych przypadłościach.
Wolne rodniki powodują peroksydację lipidów błonowych oraz uszkodzenia oksydacyjne DNA i białek. Te procesy przyczyniają się do różnego rodzaju patologii, których powikłania zwiększają ryzyko miażdżycy, neurodegeneracji i innych schorzeń. Badania dowodzą, że kurkumina jest wydajnym przeciwutleniaczem, który pomaga kontrolować stres oksydacyjny i zmniejszać skalę uszkodzeń generowanych przez wolne rodniki. Wykazano m.in., że kurkumina poprawia ogólnoustrojowe markery stresu oksydacyjnego oraz że może zwiększać aktywność endogennych przeciwutleniaczy w surowicy, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD) i peroksydaza glutationowa (GSH) oraz katalaza w osoczu.
Kurkumina wpływa na receptory PPARγ i TLR, hamuje ekspresję TNF-α i aktywację NF-κB, hamuje enzymy COX-2, LOX i iNOS, oraz wpływa wiele innych ścieżek fizjologicznych regulujących zapalenia.
Patologiczne procesy wywoływane przez stres oksydacyjny są ściśle powiązane ze stanami zapalnymi. Jedno może być łatwo wywołane przez drugie. Dlatego tak korzystne jest to, że kurkumina wpływa na oba aspekty równocześnie.
Korzyści kurkuminy dla układu pokarmowego
Na Dalekim Wschodzie już w starożytności stosowano kurkumę dla wsparcia przewodu pokarmowego. Obecne dane mówią, że kurkumina może być przydatna w przypadkach IBS i IBD. Coraz więcej wskazuje również na udział mikrobioty jelitowej w pośredniczeniu pomiędzy kurkuminą, a stanami zapalnymi jelit.
Sporo badań nad kurkuminą dotyczy jej właściwości hepatoprotekcyjnych. Przeprowadzono wiele eksperymentów na gryzoniach, gdzie w modelach różnych chorób, zatruć itp. podawano im kurkuminę m.in. w formie zastrzyków. Zauważano dużo pozytywnych efektów, takich jak poprawa enzymów wątrobowych, wzrost enzymów przeciwutleniających, czy zmniejszanie toksyczności niektórych leków, które obciążają wątrobę (np. paracetamol).
Korzyści kurkuminy dla zapaleń stawów
Kurkumina może zmniejszać stany zapalne stawów i łagodzić objawy bólowe, głównie ze względu na swoje działanie przeciwzapalne i ochronne na chrząstki. Wpływ kurkuminy na dolegliwości stawów o podłożu zapalnym to jeden z najszerzej przebadanych obszarów działania tego polifenolu.
W badaniu klinicznym użyto ekstraktu z kurkumy w u pacjentów zmagających się z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego. Zauważono, że ekstrakt z kurkumy hamował stan zapalny i poprawiał objawy kliniczne, a także zmniejszał IL-1β i stres oksydacyjny.
Korzyści kurkuminy dla układu krążenia
Wpływ na niektóre parametry związane ze zdrowiem układu krążenia zauważano nawet u osób zdrowych, bez żadnej diagnozy i to przy małych dawkach (80 mg kurkuminy dziennie). Poprawiał się poziom triglicerydów, wzrastał tlenek azotu, który rozszerza naczynia krwionośne i poprawia przepływ krwi, wzrosła funkcja neutrofili związana ze stanem zapalnym.
W badaniach przedklinicznych jest wiele przesłanek o działaniu przeciwmiażdżycowym, wzmacniającym funkcję śródbłonka i ogólnym, wielowątkowym chronieniu układu krążenia przed wieloma zagrożeniami.
Korzyści kurkuminy dla układu nerwowego
Wiele wskazuje na neuroprotekcyjne właściwości kurkuminy. Choroby neurodegeneracyjne (w tym Alzheimer i Parkinson), depresja, epilepsja i podobne problemy neurologiczne pochłaniają ogromną część społeczeństwa, więc potrzebujemy w naszym jadłospisie jak najwięcej składników, które będą mózg zabezpieczać przed zagrożeniami.
Ze względu na przeciwutleniające, przeciwzapalne i zapobiegające agregacji białek działanie kurkuminy, poczyniono wiele badań in vivo na modelach różnych schorzeń neurologicznych. Wykazano między innymi, że kurkumina blokuje produkcję cytokin zapalnych i prostaglandyn w aktywowanych mikrogleju i astrocytach.
Na przykładzie choroby Alzheimera, naukowcy w badaniach wytypowali wiele mechanizmów, którymi kurkumina mogłaby potencjalnie pomagać, w tym:
- hamowanie produkcji peptydu Aβ (beta-amyloidu) poprzez zmianę transportu białka prekursorowego amyloidu;
- wiązanie peptydów Aβ i wpływanie na ich agregację;
- osłabienie hiperfosforylacji tau i zwiększenie jego klirensu;
- zmniejszanie toksyczności wywołanej Aβ poprzez hamowanie fosforylacji JNK-3;
- obniżenie poziomu cholesterolu, co zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera;
- ochrona bariery krew-mózg poprzez zwiększenie ekspresji OH-1;
- hamowanie acetylocholinoesterazy;
- odgrywanie roli w sygnalizacji komórkowej poprzez aktywację szlaków Wnt;
- zmniejszanie stanu zapalnego i uszkodzeń oksydacyjnych.
Czy kurkumina wpływa na nowotwory?
Choć temat nowotworów (zarówno ich leczenia, jak i profilaktyki) jest bardzo złożony i ciężko jest wyciągnąć jednoznaczne wnioski, to w kurkuminie upatruje się pewnego potencjału. W literaturze można znaleźć obszerne badania przedkliniczne (na liniach komórkowych lub gryzoniach) oceniające przeciwnowotworowe działanie kurkuminy. Wykazano, że kurkumina zapobiega karcynogenezie, wpływając na dwa procesy: angiogenezę i wzrost komórek nowotworowych. Hamuje także przerzuty komórek nowotworowych i indukuje apoptozę komórek nowotworowych. Potrzeba jednak solidnych badań klinicznych na ludziach, by wyciągnąć ostateczne wnioski.
Jak suplementować kurkuminę?
Pierwsza, bardzo ważna sprawa: właściwe dawki kurkuminy osiągniesz, wyłącznie stosując ekstrakt z kurkumy, a nie samą kurkumę jako przyprawę. W przyprawie znajduje się zaledwie kilka procent właściwej kurkuminy.
Co więcej, spożywanie kurkuminy samej w sobie (nawet ekstrahowanej) raczej nie wiąże się z korzyściami zdrowotnymi. Problemem jest jej słaba biodostępność, która wydaje się spowodowana przede wszystkim słabą absorpcją, szybkim metabolizmem i szybkim wydalaniem. Istnieje jednak kilka składników, które mogą zwiększyć biodostępność, a najlepiej znanym jest piperyna. Piperyna to główny aktywny składnikiem pieprzu czarnego i wykazano, że kurkumina przyjmowana razem z piperyną zwiększa biodostępność o 2000%. Wynika to z faktu, że piperyna jest inhibitorem glikoproteiny P, która ogranicza biodostępność kurkuminy.
Warto zauważyć, że większość badań, w których zauważano wpływ kurkuminy np. na parametry związane ze stresem oksydacyjnym, uwzględniała dodatek piperyny dla zwiększenia biodostępności. Na modelach zwierzęcych natomiast często kurkuminę podaje się w zastrzykach, z pominięciem przewodu pokarmowego. U ludzi stosowanie doustne kurkuminy w najprostszej formie i bez dodatku piperyny mogłoby dawać niską skuteczność i zmniejszać szansę na powielenie korzystnych efektów, które były zauważane w badaniach.
Dawkowanie kurkuminy
Kurkuminoidy zostały zatwierdzone przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) jako „ogólnie uznawane za bezpieczne” (GRAS), a badania kliniczne pokazały dobrą tolerancję i profile bezpieczeństwa, nawet przy dawkach z zakresu od 4000 do 8000 mg dziennie oraz w dawce do 12000 mg/dzień suplementu o 95% stężeniu trzech kurkuminoidów: kurkuminy, bisdemetoksykurkuminy i demetoksykurkuminy.
Powyższe przykłady dawkowania są jednak wysokie i stosowane dla osiągnięcia bardzo konkretnych korzyści zdrowotnych. W przypadkach stosowania profilaktycznego lub dla łagodniejszego wsparcia zdrowia często stosowane są dawki dzienne do 1000 mg kurkuminy w połączeniu z piperyną.
Podsumowanie
Kurkumina ma dowody przedkliniczne w ogromnej ilości aspektów zdrowia. Część z nich jest też potwierdzona w badaniach klinicznych, a część jeszcze czeka na dobrze zaprojektowane badania na ludziach w przyszłości. Już teraz wiemy, że w kurkuminie drzemie wielki potencjał. Kluczowe dla czerpania z niej korzyści jest jednak skuteczne dostarczenie jej do krwiobiegu, Jest to ważne, ponieważ kurkumina z natury ma bardzo niską biodostępność. Kluczem dla dobrego działania jest stosowanie kurkuminy z substancjami wzmacniającymi przyswajalność (np. piperyna) lub w zmodyfikowanych formach chemicznych, np. w liposomach, fitosomach lub innych kompleksach tłuszczowych.