Darmowa dostawa do Polski od 200 PLN. ✕ Darmowa wysyłka do PL od 200 PLN Wysyłka w ciągu 24h Tania wysyłka zagraniczna Na rynku od 2005 Blog Pomoc
Kategorie Marki MENU Blog Koszyk

Koszyk jest pusty!

Krzemionka – zastosowanie, właściwości
Krzemionka – zastosowanie, właściwości
05 Sie 2024
Autor: Mateusz Durbas Przeczytano: 102 Komentarze: 0

Krzem jest pierwiastkiem śladowym, który w organizmie człowieka występuje w ilości 1–2 g (0,01%). Największe stężenie krzemu stwierdza się głównie w szybko rosnących tkankach, takich jak włosy, skóra, paznokcie oraz kości. Krzem występuje również w wysokim stężeniu w macierzy pozakomórkowej, gdzie związany jest zwłaszcza z glikozoaminoglikanami (GAG). Przyjrzyjmy się bliżej, w jakich pokarmach występuje krzem i jaką rolę odgrywa w ludzkim organizmie.

Rola i zastosowanie krzemionki

Rola krzemu w ludzkim organizmie nie została jeszcze w pełni poznana. Obecnie dobrze wiadomo, że krzemionka jest ważnym składnikiem budulcowym tkanki łącznej i odgrywa istotną rolę w rozwoju i mineralizacji koścca. Fachowa literatura donosi, iż krzem wywiera korzystny wpływ na stan zdrowia organizmu w przypadku występowania niektórych chorób, takich jak choćby osteoporoza, cukrzyca oraz miażdżyca naczyń krwionośnych. Krzemionka prawdopodobnie spowalnia proces starzenia się komórek i wykazuje pozytywny wpływ na kondycję skóry, włosów i paznokci. Co więcej, krzem może zwiększać naturalną odporność organizmu oraz przyspieszać proces gojenia się uszkodzonych tkanek i regenerację tkanki kostnej po urazach i złamaniach.

Krzem jest najczęściej używany jako dwutlenek krzemu (E551), który jest dodawany do żywności, aby pełnić funkcje przeciwzbrylające, wypełniające i stabilizujące. Krzemionka jest głównie wykorzystywana jako dodatek do takich produktów żywnościowych, jak kawa rozpuszczalna, mieszanki przyprawowe, zupy w proszku typu instant, cukier puder oraz sól kuchenna.

Właściwości krzemionki

Krzemionka jest ważnym składnikiem tkanki łącznej. Odgrywa kluczową rolę w rozwoju układu kostnego, albowiem uczestniczy w syntezie kolagenu, mineralizacji macierzy kostnej oraz różnicowaniu komórek kościotwórczych. Krzem bierze udział w tworzeniu elementów tkanki łącznej obecnej w naczyniach krwionośnych, tchawicy, chrząstkach, stawach, ścięgnach oraz skórze. Do tkanek i narządów zasobnych w krzem zalicza się nerki, wątrobę, śledzionę, kości, skórę i płuca, a także włosy i paznokcie. Krzem prawdopodobnie obniża stężenie cholesterolu we krwi i może wykazywać właściwości przeciwmiażdżycowe oraz przeciwcukrzycowe. Przypisuje mu się także właściwości przeciwnowotworowe, immunostymulujące i regeneracyjne, tj. przyspieszające proces gojenia uszkodzonych tkanek.

Odpowiednie spożycie krzemu wraz z dietą może korzystnie wpływać na ogólną sprawność funkcji poznawczych i potencjalnie może zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera. Krzemionka prawdopodobnie wiąże jony metali ciężkich, dzięki czemu ogranicza ich szkodliwe działanie na narządy i tkanki ludzkiego organizmu. Krzem hamuje przyswajanie glinu z przewodu pokarmowego, czyli dobrze znanej substancji neurotoksycznej. Krzemionka wywiera również wpływ na metabolizm innych makro- i mikroelementów w organizmie człowieka, takich jak wapń, fosfor, magnez, sód, potas, cynk, chlor, fluor, siarka, molibden i kobalt.

Zapotrzebowanie na krzemionkę

Zapotrzebowanie na krzem wydaje się być większe u mężczyzn niż u kobiet. Szacuje się, że dobowa dawka krzemu dla zdrowej osoby dorosłej powinna wynosić od 20 do 30 mg. Średnie dzienne spożycie krzemu w populacji europejskiej i północno-amerykańskiej waha się w zakresie od 20 do 50 mg. Zaś w krajach azjatyckich, takich jak Chiny i Indie, gdzie produkty zbożowe, warzywa i owoce zasobne w krzem stanowią większość diety, dzienne spożycie krzemu jest znacznie wyższe, gdyż wynosi od 140 do nawet 200 mg. Przeciętne spożycie krzemu w populacji polskiej różni się w zależności od płci i wynosi około 24 mg na dobę u kobiet i blisko 28 mg na dobę u mężczyzn. Wśród głównych źródeł pokarmowych krzemu w diecie typowej dla mieszkańców Polski, wymienia się płatki zbożowe, owoce, napoje i warzywa. Wykazano, że dieta dostarczająca więcej niż 40 mg krzemu dziennie korzystnie wpływa na gęstość mineralną kości udowej, w porównaniu z dietą o przeciętnej zawartości około 14 mg krzemu.

Przyswajalność krzemionki

Najlepszym źródłem dobrze przyswajalnego krzemu jest kwas ortokrzemowy Si(OH)4, który jest absorbowany w 50% z przewodu pokarmowego i głównie w postaci niezwiązanej dostaje się do krwiobiegu. Krzem jest w przewodzie pokarmowym hydrolizowany do kwasu ortokrzemowego pod wpływem działania kwasu solnego. Stąd też stwierdza się mniejszą przyswajalność krzemu u osób starszych z niedokwaśnością żołądka, a już zwłaszcza u tych, którzy długotrwale przyjmują leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP), blokujące wytwarzanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe żołądka. Krzemionka występuje także jako organo-krzem, który został poddany procesom chemicznym przez człowieka, np. dwutlenek krzemu (E551) stosowany jako środek przeciwzbrylający, praktycznie niewchłaniający się z przewodu pokarmowego.

Źródła pokarmowe krzemu

Krzem dostaje się do ludzkiego organizmu wraz z pożywieniem. Dobrze przyswajalny krzem w formie kwasu ortokrzemowego występuje tylko i wyłącznie w płynach, takich jak piwo (9–39 mg krzemu/l) oraz woda mineralna (2–5 mg krzemu/l). Warto podkreślić, że piwo jest najbogatszym źródłem łatwo przyswajalnego krzemu w postaci kwasu ortokrzemowego. Zaś w pokarmach największe stężenia krzemu stwierdza się w ziarnach zbóż, takich jak owies, jęczmień, pszenica i ryż. Poza tym krzem występuje w produktach zbożowych (np. pieczywie, makaronach i płatkach zbożowych), warzywach (m.in.: ziemniaki, marchew, burak, rzodkiewka, cebula, zielona fasolka szparagowa, szpinak), owocach (zwłaszcza banan, ananas i mango), roślinach strączkowych (np. fasola, soczewica, soja), rodzynkach, orzechach i owocach morza (np. małże). Dużą zawartością krzemionki cechują się także niektóre zioła i rośliny, m.in.: kolendra, skrzyp polny, rdestowiec ostrokończysty oraz miodunka plamista. Jest to jednak postać krzemu trudniej dostępna dla organizmu człowieka. Przyswajalność krzemu znacznie różni się dla poszczególnych produktów roślinnych w zależności od ilości włókna pokarmowego, np. z bananów zasobnych w krzem wchłania się maksymalnie 2%.

Skutki niedoboru krzemu

Wraz z wiekiem i degeneracją niektórych tkanek, stwierdza się spadek stężenia krzemu w tkankach i narządach ludzkiego organizmu. Niski poziom krzemu obserwuje się również w przypadku występowania niektórych chorób, np. miażdżycy naczyń krwionośnych. Niedobór krzemu może pojawić się u osób niedożywionych, długotrwale stosujących restrykcyjne diety (np. pacjenci z alergią i/lub nietolerancją pokarmową) oraz u osób spożywających głównie żywność wysokoprzetworzoną i jednocześnie unikających świeżych warzyw, owoców i gruboziarnistych produktów zbożowych. Poza tym na niedobór krzemu narażone są osoby starsze, które przewlekle zażywają leki przeciwrefluksowe z grupy IPP. Sugeruje się, że niskie stężenie krzemu w ludzkim organizmie może zwiększać ryzyko rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych oraz ostrej i przewlekłej formy choroby niedokrwiennej serca. W badaniach na zwierzętach wykazano, że niedobór krzemu wywiera niekorzystny wpływ na proces kształtowania się tkanki kostnej i może powodować deformacje kości oraz zaburzenia mineralizacji koścca. Niskie stężenie krzemu w organizmie może nasilać proces starzenia się skóry oraz negatywnie oddziaływać na kondycję włosów (m.in.: zwiększone wypadanie włosów, osłabienie i łamliwość włosów, rozdwajanie się końcówek) i paznokci (np. kruchość paznokci, osłabienie płytki paznokciowej). Niedobór krzemu może także powodować obniżenie odporności organizmu.