Modafinil – skuteczny nootrop na koncentrację
Ciągłe zmęczenie, prokrastynacja, zaburzenia koncentracji, mgła mózgowa. Te pojęcia zdecydowanie zbyt często pojawiają się w naszym społeczeństwie. Połączenie cywilizacyjnych czynników zaburzających pracę mózgu z ciągłą presją na wyniki skłania nas do poszukiwań magicznej pigułki na energię i intelekt. Wiele osób wierzy, że modafinil jest taką właśnie pigułką. Plotki głoszą, że właśnie jego działanie było inspiracją dla twórców filmu Limitless. Jeśli Ty również szukasz sposobów na wsparcie pracy mózgu i poprawę koncentracji, to koniecznie przeczytaj ten artykuł do końca.
- Czym jest modafinil i jak działa na człowieka?
- Modafinil w medycynie
- Stosowanie modafinilu off-label jako nootropik
- Jakie są zagrożenia?
Czym jest modafinil i jak działa na człowieka?
Modafinil to lek z grupy eugeroików. Najpopularniejsza nazwa handlowa modafinilu to Provigil. Jego zadaniem jest eliminacja uczucia senności i zwiększenie ogólnej czujności w sposób zbliżony do naturalnego, bez agresywnego pobudzenia. Jest również uznawany za jeden z najskuteczniejszych syntetycznych nootropów. Choć składa się z jedynie dwóch substancji (jest to racemat składający się z L- i R-modafinilu), to jego mechanizmy działania są bardzo złożone i obejmują wpływ na wiele układów w mózgu. Wiele z nich zostało sprawdzonych i dokładnie opisanych, jednak nadal nie ma pewności, czy poznaliśmy cały komplet jego działań.
Działanie modafinilu jest wypadkową wpływu m.in. na:
- hipokretynę,
- oreksynę,
- histaminę,
- adrenalinę,
- dopaminę,
- acetylocholinę,
- GABA,
- glutaminian.
Charakteryzuje go długi czas działania, ponieważ jest to nawet kilkanaście godzin. Ta właściwość świetnie pasuje do jego zastosowań, ponieważ wystarczy jedna porcja z samego rana, by uzyskać stabilny efekt terapeutyczny na cały dzień.
Modafinil w medycynie
Oficjalnie modafinil ma zastosowanie w leczeniu narkolepsji i zaburzeń snu związanych z pracą zmianową oraz jako wspomagające leczenie zespołu obturacyjnego bezdechu sennego. Używany jest więc w przypadłościach, które wywołują nadmierną, a wręcz patologiczną senność w ciągu dnia, np. niekontrolowane zasypianie w sytuacjach, w których nie powinno to mieć miejsca (podczas rozmowy, w pracy itp.).
Bardzo złożony mechanizm działania mocno odróżnia go od innych stymulantów, które skupione są głównie na wzmacnianiu działania katecholamin. Zaletą jest to, że nie powoduje działania euforycznego i nie ma potencjału rekreacyjnego. Jest to zatem cenne narzędzie w rękach lekarzy.
Stosowanie modafinilu off-label jako nootropik
Poza głównymi zastosowaniami w medycynie, które są zarejestrowane dla modafinilu, bywa on wykorzystywany jako wzmacniacz funkcji poznawczych, nawet gdy nie występują problemy z patologiczną sennością za dnia.
Modafinil off label stosuje się go w przypadkach:
- ADHD/ADD,
- zaburzeń koncentracji z różnych powodów,
- zespołu chronicznego zmęczenia,
- sedacji po znieczuleniu,
- jako substytut kokainy i podobnych narkotyków podczas wychodzenia z uzależnienia,
- jako uzupełnienie leków przeciwdepresyjnych dla zwiększenia energii i motywacji.
W praktycznym ujęciu modafinil (w dobrze tolerowanych dawkach) poprawia funkcje kilku domen poznawczych, w tym pamięci roboczej i pamięci epizodycznej oraz innych procesów zależnych od kory przedczołowej i kontroli poznawczej. Badania pokazują poprawę zdolności kognitywnych nawet u zdrowych ludzi bez niedoboru snu.
Modafinil bywa stosowany na własną rękę jako nootropik przez osoby zdrowe, bez recepty od lekarza. Choć jest to nie do końca akceptowana prawnie praktyka, to jest bardzo popularna wśród osób pracujących umysłowo i studentów na całym świecie. Modafinil jest bardzo pożądanym towarem w szarej strefie rynku farmaceutycznego. Nic dziwnego, ponieważ zbiera bardzo dobre opinie jako wzmacniacz funkcji poznawczych, ma względnie bezpieczny profil działania i według aktualnych danych z literatury fachowej nie uzależnia. Jest więc atrakcyjną alternatywą dla bardziej agresywnych smart drugs, takich jak Adderall czy Medikinet. Niemniej stosowanie leków na receptę z niepewnych źródeł i bez konsultacji ze specjalistą, zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem.
Jakie są zagrożenia?
Największym zagrożeniem jest wywołanie zaburzeń snu. Głównym zadaniem modafinilu jest hamowanie senności, więc gdy zostanie przyjęty zbyt późno, to może nawet uniemożliwić zaśnięcie przez kilka godzin. Zasadniczo jednak gdy jest przyjmowany o odpowiedniej porze, to nie powinien zaburzać architektury snu.
Poza potencjalnymi problemami ze snem najczęściej raportowane skutki uboczne to: ból głowy, nudności, biegunka, nerwowość, wzrost lęków i niestrawność.
Z zasady jest to lek dobrze tolerowany, o zdecydowanie mniejszej szkodliwości i ryzyku nadużyć niż w przypadku innych stymulantów stosowanych jako smart drugs (amfetaminy, metylofenidat itp.). Ryzykiem jest jednak to, że o ile nie stosuje się go w celach medycznych z zalecenia lekarza, to pozyskiwany jest zazwyczaj z czarnego rynku. Wtedy niestety nigdy nie mamy pewności, czy stosowany preparat ma w składzie faktycznie to, czego oczekujemy i czy dawka w 100% zgadza się z deklarowaną.
Jeśli szukasz bezpiecznej i łatwo dostępnej (bez recepty) alternatywy dla modafinilu, zwróć uwagę na te suplementy:
- kofeina z l-teaniną – kofeinowa energia bez roztrzęsienia i z lepszą koncentracją;
- teakryna – długie i stabilne pobudzenie bez budowania tolerancji i skutków ubocznych;
- hupercyna A – poprawa pamięci i koncentracji przez podnoszenie acetylocholiny przez kilkanaście godzin;