NAC a zdrowie wątroby – jakie są zależności?
Wątroba jest dużo ważniejszym organem, niż mogłoby się wydawać. Uczestniczy w procesach metabolicznych, detoksykacji i produkcji niezbędnych składników krwi. Dbając o zdrowie wątroby, dbamy o cały organizm. Gdy wątroba zacznie chorować, konsekwencje mogą być fatalne. Istotnym czynnikiem w patogenezie chorób wątroby jest stres oksydacyjny. Z kolei jednym z najlepszych przeciwutleniaczy dla wsparcia wątroby jest NAC, czyli N-acetylocysteina. Z tego artykułu dowiesz się, w jaki sposób NAC wpływa na zdrowie wątroby i jakie korzyści można osiągnąć dzięki suplementacji. Przeczytaj do końca!
Ochrona przed ostrą niewydolnością wątroby
Ostra niewydolność wątroby to stan, w którym wątroba gwałtownie traci efektywność działania pomimo braku wcześniejszych chorób tego organu. Potencjalnych przyczyn niewydolności jest wiele, tak samo jak potencjalnych poważnych powikłań. Objawy ostrej niewydolności wątroby mogą obejmować żółtaczkę, zmęczenie, nudności, wymioty, ból brzucha oraz zaburzenia świadomości. NAC jest jedną z substancji, którą dobrze przebadano w kontekście właśnie tej przypadłości.
Z powodu zatrucia acetaminofenem
O NAC jako antidotum na uszkodzenie wątroby wywołane acetaminofenem (paracetamolem) po raz pierwszy wspomniano w 1977 r., a szerzej przyjęto je w połowie lat 80. XX wieku. Reaktywny i hepatotoksyczny metabolit acetaminofenu (N-acetylo-p-benzo-chinon) jest detoksykowany przez wątrobowy glutation. Gdy naturalne zapasy glutationu są za małe w stosunku do kumulującego się metabolitu, komórki wątroby ulegają uszkodzeniu i ostatecznie śmierci. NAC przywraca poziom glutationu i przyczynia się do lepszego zaopatrzenia obciążonej wątroby w tlen, zapobiegając w ten sposób nieodwracalnym uszkodzeniom.
Po zatruciu paracetamolem konieczna jest szybka reakcja. Podanie NAC powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 8 godzin od przyjęcia toksycznej dawki leku. Przeprowadza się następnie cały protokół dożylnego podawania NAC.
Z innych powodów
Może obejmować czynniki takie jak wirusy, leki, toksyny, leki ziołowe oraz choroby autoimmunologiczne. NAC stosowano w zatruciach grzybami, zatruciach herbicydami (Paraquat), zatruciach chloroformem oraz w ochronie przed stłuszczeniem wywołanym polichlorowanymi bifenylami (PCB) i innymi zatruciami.
Efektywność wynika z podobnych powodów, jak przy zatruciu acetaminofenem, jednak sytuacja nie jest identyczna. W przypadku zatrucia innymi substancjami niż paracetamol mniejszą rolę odgrywa uzupełnianie glutationu, ponieważ toksyczność nie wynika z wyczerpania tego przeciwutleniacza, a dokładne mechanizmy nie są jeszcze w pełni poznane. Kluczowe są właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i rozszerzające naczynia. Podejrzewa się, że NAC ma w tej sytuacji korzystne działanie poprzez optymalizację zaopatrzenia w tlen i poprawę hemodynamiki ogólnoustrojowej. NAC zmniejsza śmiertelność i skraca średnią długość pobytu w szpitalu.
NAC a niealkoholowe stłuszczenie wątroby
Zaburzenie to dotyka aż do 25% populacji i może prowadzić do poważnych patologii, takich jak zwłóknienie wątroby. Istnieją dowody na to, że NAC może blokować akumulację lipidów w wątrobie i zapewniać korzyści terapeutyczne w zapobieganiu powikłaniom metabolicznym występującym w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby (NAFLD). Zauważano również, że NAC zmniejsza markery prozapalne, takie jak IL-6 i IL-1β, TNF-α i NF-κB.
W jednym z badań klinicznych wykazano, że doustne podawanie NAC (600 mg co 12 h) przez 3 miesiące skutkowało zmniejszeniem poziomu transaminazy alaninowej (ALAT) i wielkości śledziony w grupie suplementującej NAC w porównaniu z pacjentami otrzymującymi witaminę C. Z badania wynika, że zmniejszenie nacieku tłuszczowego może być związane ze zmniejszeniem śledziony i że dłuższa obserwacja tych osób może przynieść lepsze wyniki.
Skuteczność wynika przede wszystkim z działania przeciwutleniającego i osłabienia peroksydacji lipidów. Potwierdza to większość badań przedklinicznych i kilka badań klinicznych, jednak nadal istnieje potrzeba przeprowadzenia większych badań klinicznych dla pełnego potwierdzenia.
Podsumowanie
NAC wspiera ogólne funkcjonowanie poprzez zapewnianie lepszej dostępności cegiełek do budowy wątrobowego glutationu, jednak w specyficznych przypadkach może też chronić przed ostrymi i bardzo niebezpiecznymi schorzeniami wątroby np. po zatruciu paracetamolem lub innymi toksynami. Właściwości NAC wspierające wątrobę zapewniły tej substancji wyjątkowe uznanie w medycznym i farmaceutycznym świecie.