Najlepsze rodzaje tłuszczów w diecie
Tłuszcz jest ważnym źródłem energii dla człowieka, która jest niezbędna do właściwego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Oprócz samej energii, tłuszcze dostarczają witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K) oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), a mianowicie kwasu alfa-linolenowego (ALA) i kwasu linolowego (LA). Sprawdźmy zatem, jakie są najlepsze rodzaje tłuszczów w diecie człowieka.
Orzechy, nasiona i pestki
Orzechy, nasiona i pestki (niesolone i niesłodzone) charakteryzują się wysoką zawartością białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika pokarmowego, argininy, witamin z grupy B, składników mineralnych (m.in.: potasu, magnezu, wapnia, fosforu, cynku, żelaza, miedzi, manganu, selenu), antyoksydantów (w tym witaminy E) oraz steroli roślinnych. Dzięki temu wywierają korzystny wpływ na ciśnienie tętnicze krwi, stężenie markerów stanu zapalnego oraz parametry gospodarki lipidowej i węglowodanowej w organizmie. Przeprowadzone badania wykazały, że regularne spożywanie orzechów, nasion i pestek istotnie obniża ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, a już zwłaszcza choroby niedokrwiennej serca.
Oliwa z oliwek
Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia (extra virgin) jest szczególnie ceniona ze względu na dużą zawartość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza kwasu oleinowego) oraz wielu różnych bioaktywnych fitozwiązków, wśród których wymienia się m.in.: polifenole, karotenoidy (luteinę, β-karoten, ksantofile), chlorofile, sterole roślinne, witaminę E oraz skwalen. Z aktualnych badań wynika, iż częste włączanie dobrej jakości oliwy z oliwek do diety w ilości 20 g (2 łyżki stołowe) na dzień wiąże się z niższym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, nowotworowych oraz śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny. Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe i kardioprotekcyjne. Wykazano, iż regularne spożywanie oliwy z oliwek extra virgin może przyczyniać się do zwiększenia stężenia lipoprotein o dużej gęstości HDL (tzw. dobrego cholesterolu) i poprawy ich funkcji, jak również obniżenia poziomu cholesterolu całkowitego oraz lipoprotein o niskiej gęstości LDL (tzw. złego cholesterolu) i redukcji ich właściwości promiażdżycowych.
Kakao i jego przetwory
Kakao jest bogatym źródłem białka, tłuszczu, błonnika pokarmowego, jak również składników mineralnych (zwłaszcza potasu, magnezu i żelaza), polifenoli oraz kofeiny i teobrominy. Przeprowadzone badania pokazały, że regularna konsumpcja gorzkiego kakao i jego przetworów (zwłaszcza gorzkiej czekolady) istotnie obniża stężenie we krwi: lipoprotein o niskiej gęstości LDL (-9,95 mg/dl), triglicerydów (-15,36 mg/dl), glukozy (-9,10 mg/dl) i białka C-reaktywnego (-0,98 mg/l) u pacjentów z cukrzycą typu 2. Ponadto spożywanie kakao lub gorzkiej czekolady przez co najmniej 2 tygodnie może przyczyniać się do zmniejszenia wartości skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi zarówno u osób z podwyższonym, jak i prawidłowym ciśnieniem krwi. Produkty z ziarna kakaowego, w tym kakao w proszku i gorzka czekolada, to żywność zawierająca duże ilości antyoksydantów, a już zwłaszcza flawanoli (katechin, epikatechin, procyjanidyn), które rozszerzają naczynia krwionośne, poprawiają przepływ krwi i obniżają ciśnienie tętnicze krwi.
Awokado
Wśród najlepszych rodzajów tłuszczów w diecie wymienia się również awokado, które składa się głównie z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (w tym zwłaszcza kwasu oleinowego) wykazujących prozdrowotny wpływ na organizm człowieka. Awokado jest również dobrym źródłem błonnika pokarmowego, potasu, karotenoidów (głównie luteiny i zeaksantyny) oraz kwasów fenolowych. Wysokie spożycie awokado może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, a już zwłaszcza choroby niedokrwiennej serca. Wykazano, iż regularne włączanie do diety awokado może przyczyniać się do znaczącego spadku stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, jak również triglicerydów we krwi. Sugeruje się również, że wysoka częstotliwość spożycia awokado może prowadzić do polepszenia sprawności poznawczej, w tym zapamiętywania i koncentracji uwagi u osób starszych.
Tłuste ryby
Ryby i owoce morza od dawna uznawane są za niezwykle wartościowy składnik zdrowej diety człowieka. Wynika to w głównej mierze z wysokiej zawartości długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 (EPA, DHA i DPA), białka (w tym kolagenu typu I), tauryny, anseryny, astaksantyny, jodu, selenu, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie (witaminy z grupy B). W świetle aktualnych dowodów naukowych uważa się, że regularne włączanie do diety tłustych gatunków ryb i owoców morza korzystnie wpływa na długotrwałe zachowanie dobrego stanu zdrowia i samopoczucia psychofizycznego w populacji osób starszych. Większe spożycie ryb zmniejsza o blisko 15% ryzyko rozwoju niewydolności serca, cukrzycy typu 2 i raka jajnika, w porównaniu z niskim spożyciem. Literatura fachowa donosi, iż korzyści zdrowotne wynikające z konsumpcji tłustych gatunków ryb 2–3 razy w tygodniu wyraźnie przewyższają potencjalne ryzyko związane z ich zanieczyszczeniem.
Hummus
Hummus jest roślinną pastą do smarowania pieczywa, która najczęściej przygotowywana jest z ciecierzycy, tahini (pasty sezamowej), oleju roślinnego i przypraw. Hummus jest produktem dostarczającym zdrowych tłuszczów roślinnych, białka, błonnika pokarmowego, kwasu foliowego, składników mineralnych (zwłaszcza manganu, miedzi, potasu i fosforu) oraz karotenoidów, kwasów fenolowych i izoflawonów. Regularne spożywanie hummusu może przyczyniać się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi oraz stężenia cholesterolu całkowitego i lipoprotein o niskiej gęstości LDL we krwi, co pomaga zredukować ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe* Poza tym hummus zmniejsza poziom glukozy we krwi oraz nasila uczucie sytości po zjedzonym posiłku, dzięki czemu może wspomagać redukcję masy ciała.
-
Amoah I, Lim JJ, Osei EO, et al.: Effect of Cocoa Beverage and Dark Chocolate Consumption on Blood Pressure in Those with Normal and Elevated Blood Pressure: A Systematic Review and Meta-Analysis. Foods. 2022 Jul 1;11(13):1962.
-
Darand M, Hajizadeh Oghaz M, et al.: The effect of cocoa/dark chocolate consumption on lipid profile, glycemia, and blood pressure in diabetic patients: A meta-analysis of observational studies. Phytother Res. 2021 Oct;35(10):5487-5501.
-
Chen X, Guan X, Tang Y, et al.: Effects of cocoa products intake on cardiometabolic biomarkers of type 2 diabetes patients: a systematic review and meta-analysis based on both long-term and short-term randomised controlled trials. Int J Food Sci Nutr. 2022 Aug;73(5):571-587.
-
Arnesen EK, Thorisdottir B, Bärebring L, et al.: Nuts and seeds consumption and risk of cardiovascular disease, type 2 diabetes and their risk factors: a systematic review and meta-analysis. Food Nutr Res. 2023 Feb 14;67.
-
Xia M, Zhong Y, Peng Y, et al.: Olive oil consumption and risk of cardiovascular disease and all-cause mortality: A meta-analysis of prospective cohort studies. Front Nutr. 2022 Oct 18;9:1041203.
-
Pacheco LS, Li Y, Rimm EB, et al.: Avocado Consumption and Risk of Cardiovascular Disease in US Adults. J Am Heart Assoc. 2022 Apr 5;11(7):e024014.
-
Jamioł-Milc D, Biernawska J, Liput M, et al.: Seafood Intake as a Method of Non-Communicable Diseases (NCD) Prevention in Adults. Nutrients. 2021 Apr 23;13(5):1422.
-
Reister EJ, Belote LN, Leidy HJ.: The Benefits of Including Hummus and Hummus Ingredients into the American Diet to Promote Diet Quality and Health: A Comprehensive Review. Nutrients. 2020 Nov 28;12(12):3678.