PQQ – co to jest i jakie ma właściwości?
PQQ to wyjątkowa substancja, której właściwości obejmują wpływ na metabolizm, funkcjonowanie mózgu i serca, poziom energii i procesy starzenia się organizmu. Choć formalnie nie jest witaminą, to ma z witaminami wiele wspólnych cech. W pewnych ilościach dostarczamy PQQ stosując zdrową dietę, jednak dzięki suplementacji możliwe jest uzyskanie silniejszych korzyści zdrowotnych, na co wskazuje wiele badań naukowych.
W tym artykule poznasz PQQ – co to jest, jaką ma historię, mechanizmy działania i najważniejsze: czego można oczekiwać po suplementacji. Miłej lektury!
Co to jest PQQ?
PQQ to skrót od nazwy Pyrroloquinoline Quinone (pirolochinolinochinon). Jest to substancja mocno aktywna w mitochondriach i równie mocno zaangażowana w gospodarkę energetyczną i kontrolę stresu oksydacyjnego. PQQ jest powiązany z procesami biologicznymi, takimi jak mitochondriogeneza, reprodukcja, wzrost i starzenie się. Według danych z literatury PQQ może łagodzić klinicznie istotne dysfunkcje, np. te związane z niedokrwieniem, stanem zapalnym i lipotoksycznością. Co więcej, suplementacja PQQ może przynieść korzyści zdrowotne, takie jak poprawa elastyczności metabolicznej, ochrona immunologiczna i neuroprotekcja.
Chemicznie jest to aromatyczny tricykliczny o-chinon. Odkrycie PQQ nastąpiło w 1979 roku. Początkowo został zidentyfikowany jako kofaktor redoks dla dehydrogenaz bakteryjnych.
PQQ jako suplement jest bezpieczny. PQQ spełnia wszystkie wymagania USA-FDA dotyczące oznakowania produktów jako „ogólnie uznawanych za bezpieczne” (GRAS).
Ciekawostka: PQQ został zidentyfikowany jako składnik pyłu międzygwiezdnego. Wskazuje to, że PQQ mógł uczestniczyć w początku poczęcia biologicznego i ewolucji.
Jak działa PQQ? - właściwości
Pirolochinolinochinon obecnie uznajemy za substancję witaminopodobną. Nie spełnia wszystkich kryteriów definicji witaminy, więc nie można go nazwać witaminą, jednak ma z witaminami wiele wspólnego pod względem działania. Na przykład brak PQQ w diecie powoduje reakcję przypominającą niedobór witamin z poprawą po uzupełnieniu PQQ. Niedobór PQQ u myszy i szczurów powoduje różne reakcje ogólnoustrojowe, w tym upośledzenie wzrostu, upośledzoną reakcję immunologiczną, nieprawidłową wydajność reprodukcyjną i zmniejszony współczynnik oddechowy. U organizmów wyższych (w tym u ludzi) nie stwierdzono zdolności do własnej syntezy PQQ, więc jeśli chcemy się cieszyć jego właściwościami (i uniknąć konsekwencji jego braku), musimy stosować zdrową dietę dostarczającą jego odpowiednich ilości.
Można by powiedzieć, że właściwości PQQ są analogiczne do połączenia w jedną cząsteczkę cech:
- kwasu askorbinowego (witamina C),
- ryboflawiny (witamina B2),
- pirydoksalo-5-fosforanu (witamina B6).
Już w 2003 roku niektórzy badacze sugerowali, że PQQ jest kandydatem do roli nowej witaminy z grupy B. W żywności jest niewiele substancji, które zmniejszają poziom reaktywnych form tlenu tak skutecznie, jak PQQ.
Jednym z największych odkryć w badaniach nad PQQ było to, że służy jako katalityczny czynnik pomocniczy dla mleczanu i innych dehydrogenaz w utlenianiu NADH do NAD+. PQQ zwiększa aktywność sirtuin zależną od NAD+ i ekspresję celów sirtuin, takich jak PGC–1α, NRF–1 i 2 oraz TFAM.
A co mówią badania? Harris i in. podali, że suplementacja PQQ (5–10 mg dziennie) zmniejszyła poziom białka C-reaktywnego, interleukiny-6 i poziomu aldehydu malonowego w osoczu. Ponadto stosunek mleczanu we krwi do pirogronianu i profil metabolitów w moczu wskazywały na zwiększoną pracę mitochondriów. Podobnie Hwang i in. wykazali, że codzienna suplementacja 20 mg PQQ optymalizuje biogenezę mitochondriów u ludzi. Warto zauważyć, że funkcje poznawcze i pamięć również ulegały poprawie u ludzi po suplementacji PQQ (10–20 mg dziennie).
Według danych z literatury w praktyce PQQ może:
- działać neuroprotekcyjnie,
- utrzymać optymalny poziom funkcji poznawczych,
- hamować procesy starzenia się,
- ochraniać serce przed skutkami niedokrwienia,
- zmniejszać poziom zmęczenia,
- poprawiać jakość snu,
- poprawiać ogólną jakość życia.
Występowanie PQQ
W niewielkich ilościach PQQ występuje w niektórych produktach spożywczych, szczególnie w pietruszce, zielonej herbacie czy fermentowanych nasionach sojowych, ale też w różnych warzywach i owocach. Są to jednak ilości istotne, ponieważ gdy ich braknie, mogą pojawić się niekorzystne objawy.
PQQ w żywności występuje w postaci utlenionej, jednak nie jest to problemem, ponieważ łatwo ulega redukcji w wyniku reakcji z materiałami biologicznymi.
PQQ zawarte jest także w ludzkim mleku. Tam stężenie wynosi około 20-30 μg/L. Wydaje się to w pełni uzasadnione ewolucyjnie, ponieważ wiele wskazuje na udział PQQ w procesach wzrostowych, więc i noworodkom karmionym mlekiem matki może potencjalnie pomagać w rozwoju.
Za jedno ze źródeł PQQ uznawana jest synteza przez mikroorganizmy wchodzące w skład mikroflory jelitowej. Ciekawostką jest, że tutaj relacja jest obustronna – mikroflora produkuje PQQ, a PQQ zmienia skład mikroflory i wzmacnia barierę jelitową.
Jak stosować PQQ?
Najczęściej spotkać się można z sugestiami stosowania 10 lub 20 mg PQQ dziennie. W niektórych źródłach jednak można znaleźć rozpiętość dziennych porcji od 5 do 60 mg. By osiągnąć optymalne efekty, konieczna jest codzienna suplementacja, a efekty mogą przyrastać nawet przez 2-3 miesiące. W przypadku tego suplementu warto postawić na konsekwencję i cierpliwość, a efekty mogą być naprawdę przyjemne.
Dla zmaksymalizowania korzyści PQQ jest często łączone z innymi mitochondrialnymi przeciwutleniaczami jak koenzym Q10, kwas alfa-liponowy, czy n-acetylocysteina będąca prekursorem glutationu.
Podsumowanie
PQQ bardzo efektywnie kontroluje stres oksydacyjny i może zwiększać ilość mitochondriów, co wpływa na sprawniejszą produkcję energii w komórkach. Formalnie nie jest witaminą, jednak w praktyce ma z witaminami dużo wspólnego. Korzystnie wpływa na zdrowie metaboliczne, funkcje poznawcze, zdrowie serca, ale też na sen, samopoczucie i ogólną jakość życia.
By czerpać korzyści z suplementacji, należy stosować 10 lub 20 mg PQQ dziennie, najlepiej przez 12 tygodni. Równoczesne stosowanie innych substancji sprzyjających mitochondriom, takich jak koenzym Q10, może dawać skumulowane korzyści.