Witamina D3 i K2 – właściwości i synergia działania
Jeśli mielibyśmy wskazać 1 składnik odżywczy, który jest najbardziej niedoborowy w naszym społeczeństwie, to będzie to witamina D3. Jej suplementacja polecana jest niemalże każdemu w okresie jesienno-zimowym, a coraz częściej zaleca się suplementację nawet całoroczną.
Dobrą praktyką, która ma zwiększać bezpieczeństwo suplementacji, ale i potęgować korzyści, jest stosowanie witaminy D3 w towarzystwie witaminy K2. Omówmy sobie po kolei, po co stosować te witaminy i dlaczego warto je przyjmować jednocześnie.
- Jak działa witamina D3?
- Jak działa witamina K2?
- Niedobór witaminy D3 dotyka znacznej części społeczeństwa
- Synergia witamin D3 i K2
- Jaka najlepsza witamina D3 z K2?
Jak działa witamina D3?
Witaminę D nazywamy słoneczną witaminą. To ciepłe określenie przylgnęło do niej za sprawą metody jej syntezy. Mianowicie jest ona wytwarzana w skórze na skutek ekspozycji na promienie słoneczne, a konkretnie promienie UV-B. Na skórze tworzy się cholekalcyferol (czyli ta sama forma, którą spożywamy w suplementach), następnie jest konwertowana w wątrobie do kalcydiolu (25(OH)D3, tę formę zazwyczaj badamy we krwi), a później w nerkach do właściwej, aktywnej postaci witaminy D3, czyli kalcytriolu (1,25(OH)2D3).
Badania potwierdzają możliwą rolę witaminy D w walce z:
- rakiem,
- chorobami serca,
- złamaniami i upadkami,
- chorobami autoimmunologicznymi,
- grypą,
- cukrzycą typu 2,
- depresją.
Witamina D pobudza wchłanianie wapnia i fosforu z jelit i jest niezbędna do ich prawidłowego wykorzystania. Przy braku dostępności witaminy D wchłania się jedynie 10–15% wapnia i około 60% fosforu. Odpowiednia ilość witaminy D zwiększa wchłanianie wapnia o 30-40%, a fosforu o 80%. Prawidłowa mineralizacja kości to główny cel uzupełniania witaminy D.
Właśnie z tego względu od dziesiątek lat noworodkom podaje się witaminę D3 już w pierwszych dniach życia. Bez niej zwiększa się ryzyko defektów rozwoju kości (np. krzywica).
Obecnie zalecenia odnośnie do stosowania witaminy D znacznie się rozszerzyły i obejmują wszystkie grupy wiekowe, a także większe dawki niż wskazywano początkowo. Aktywna forma witaminy D reguluje aktywność około 200 genów. Wpływa na:
- kości,
- jelita,
- układ odpornościowy,
- układ sercowo-naczyniowy,
- trzustkę,
- mięśnie,
- mózg,
- kontrolę cykli komórkowych.
Wpływa na wiele procesów biologicznych, m.in. na:
- hamowanie proliferacji komórek i indukowanie ich końcowego różnicowania,
- hamowanie angiogenezy,
- stymulowanie wytwarzania insuliny,
- hamowanie wytwarzania reniny,
- stymulowanie wytwarzania katelicydyny makrofagów.
Ciekawostka: ze względu na budowę steroidową i obecność receptorów witaminy D w większości tkanek, uznaje się ją za hormon.
Jak działa witamina K2?
Działanie witaminy K2 nieco różni się od zwykłej witaminy K (co zwyczajowo odnosi się do witaminy K1). Jest ona bardziej zaangażowana w regulację zdrowia kości, a witamina K1, jak większość z Was wie, ma wpływ głównie na krzepliwość krwi. Specjaliści oceniają, że suplementacja witaminy K2 nie powoduje ryzyka nadkrzepliwości. Z drugiej strony, nawet długotrwała suplementacja witaminy K1 (3 lata) nie wpływa na gęstość mineralną kości.
Źródło: https://www.nutraingredients-usa.com/News/Promotional-Features/Vitamin-K2-Potential-Impact-Beyond-Bone-Cardiovascular-Health
Witamina K2 bierze udział w transporcie wapnia, zapobiegając odkładaniu się wapnia w wyściółce ścian naczyń krwionośnych i pomaga poprawić gęstość kości. Osiąga to m.in. poprzez aktywację zależnego od witaminy K białka MGP (Matrix GLa protein). Witamina K2 (MK-7) ze sfermentowanej soi stymuluje osteoblasty (komórki kościotwórcze) i hamuje osteoklasty (komórki kościogubne), powodując anaboliczny wpływ na tkankę kostną. Po podniesieniu poziomu witaminy K2 wzrasta też karboksylowana osteokalcyna.
Ten pakiet fachowo brzmiących działań możemy podsumować w prostych słowach: dzięki K2 wapń jest dużo sprawniej zużywany do wzmacniania kości.
Niedobór witaminy D3 dotyka znacznej części społeczeństwa
Niedobór witaminy D dotyka prawie 50% populacji na całym świecie. Szacuje się, że 1 miliard ludzi na całym świecie, we wszystkich grupach etnicznych i wiekowych, ma niedobór wit D.
Normy referencyjne stężenia witaminy D3 we krwi są następujące:
- <20 ng/ml – niedobór
- 20–30 ng/ml – niski poziom
- 30–50 ng/ml – prawidłowy poziom
- 50–100 ng/ml – podwyższony poziom
- 100–150 ng/ml – potencjalna toksyczność
- >150 ng/ml – wartość toksyczna
Działania ukierunkowane na zmniejszenie statystyk niedoborów witaminy D leżą w interesie całego społeczeństwa. Jej suplementacja jest zabiegiem o niskim koszcie, a korzyści zdrowotne włączając w to zmniejszenie ryzyka wielu przewlekłych chorób cywilizacyjnych, są wyjątkowo atrakcyjne. Wzrost świadomości społeczeństwa na ten temat może oszczędzić znaczny procent budżetu środków publicznych przeznaczanych na służbę zdrowia.
Objawy niedoboru witaminy D
Niedobór wit D3 nie ma specyficznych manifestacji, a jego objawy można przypisać do wielu innych schorzeń i przypadłości. Z tego względu bez wykonania badania stężenia witaminy 25(OH)D3 niezwykle ciężko jest zdiagnozować jej niedobór. Najlepiej znane objawy to:
- kruchość i łamliwość kości,
- słabość mięśni
- zaburzenia nastroju,
- częstsze upadki u seniorów,
- pogorszenie odporności,
- choroby autoimmunologiczne,
- osteoporoza.
Przyczyny niedoboru witaminy D
Najprawdopodobniej największym problemem jest niedostateczna ekspozycja na słońce w godzinach o największej dostępności promieni UV-B, jednak jest tez kilka innych podejrzanych czynników. W krótkim podsumowaniu potencjalne przyczyny niedoboru wit D to:
- niewielka aktywność na zewnątrz w godzinach 10-15,
- zanieczyszczenia powietrza, ograniczające dostęp promieni UV,
- niewielka zawartość witaminy D w pokarmach,
- ciemna karnacja (zmniejsza tempo produkcji witaminy),
- stosowanie niektórych leków (m.in. antykonwulsyjnych lub stosowanych przy HIV/AIDS),
- choroby ziarniniakowe,
- zabieg bariatryczny,
- upośledzone wchłanianie tłuszczów.
Synergia witamin D3 i K2
Dlaczego te dwie witaminy stosuje się razem? Otóż razem dają one większe korzyści w zakresie zdrowia kości i układu krążenia, a w pewnych aspektach stosowanie ich razem ma redukować zagrożenia płynące z suplementowania witaminy D3 osobno, szczególnie w wysokich dawkach przy jednoczesnym, niezdiagnozowanym niedoborze K2. Chodzi o sytuację, w której szybko uzupełniona witamina D3 zaczyna zwiększać dostępność wapnia, a biochemiczne otoczenie nie jest w stanie w odpowiednim tempie wykorzystywać go do zwiększania mineralizacji kości. Istnieje ryzyko, że krążący wapń zasili tkanki miękkie zamiast kości i będzie zwiększał ich kruchość, pogarszając krążenie i zwiększając ryzyko miażdżycy. Zwapnianie naczyń jest wiązane właśnie z niedoborem witaminy K2.
Jak wnioskują naukowcy, witamina K2 może być użytecznym środkiem pomocniczym w leczeniu osteoporozy, a w połączeniu z witaminą D i wapniem rywalizuje z terapią bisfosfonianami (standardowa grupa leków) bez toksyczności. Może również znacznie zmniejszyć zwapnienia naczyń krwionośnych, zmniejszając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i śmiertelności z ich powodu. Witamina K2 wydaje się obiecująca w kontekście cukrzycy, raka i choroby zwyrodnieniowej stawów, z którymi również pomocna bywa witamina D3.
Podsumowując, witaminy D3 i K2 mają wiele wspólnych obszarów działania w ludzkim organizmie, a ich jednoczesne przyjmowanie minimalizuje ryzyko zwapniania naczyń krwionośnych.
Jaka najlepsza witamina D3 z K2?
Szczególnie polecane są te pochodzenia naturalnego. Naturalna witamina D3 pozyskiwana jest z owczej lanoliny, a naturalna witamina K2 jest w formie ekstraktu fermentowanego natto.
Witamina K2 powinna być w wariancie MK7 (menachinon-7). Niekiedy wykorzystywany jest wariant MK4, który ma te same funkcje, ale też krótszy czas działania, dlatego MK7 jest preferowaną formą.
Dawki w preparacie należy dobierać indywidualnie i niestety nie da się wskazać jednego, uniwersalnego schematu, który będzie dobry dla wszystkich.
Rynek obfituje w suplementy z tymi witaminami. Dobrze jest wybierać kapsułki lub tabletki D3K2 od producentów z dobrą renomą i długim stażem na rynku, by zminimalizować ryzyko natknięcia się na kiepską jakość.
- Nair R, Maseeh A. Vitamin D: The "sunshine" vitamin. J Pharmacol Pharmacother. 2012 Apr;3(2):118-26. doi: 10.4103/0976-500X.95506. PMID: 22629085; PMCID: PMC3356951.
- Schwalfenberg GK. Vitamins K1 and K2: The Emerging Group of Vitamins Required for Human Health. J Nutr Metab. 2017;2017:6254836. doi: 10.1155/2017/6254836. Epub 2017 Jun 18. PMID: 28698808; PMCID: PMC5494092.