Wszystko co musisz wiedzieć o odżywkach białkowych w proszku
Odpowiednie spożycie pełnowartościowego białka jest ważnym elementem diety osoby regularnie uprawiającej aktywność fizyczną. Sportowcy wyczynowi i amatorzy często stosują odżywki białkowe proszku, aby dostarczyć zalecaną ilość białka w diecie. Sprawdźmy, czym są odżywki białkowe w proszku, jak działają i jak należy je prawidłowo stosować.
- Czym są odżywki białkowe w proszku?
- Odżywki białkowe w proszku – rodzaje
- W jaki sposób działają odżywki białkowe w proszku?
- Dla kogo są odżywki białkowe w proszku?
- Jak stosować odżywki białkowe w proszku?
- Odżywki białkowe w proszku – przeciwwskazania
Czym są odżywki białkowe w proszku?
Odżywki białkowe w proszku to coraz powszechniej dostępne na rynku produkty, które uzupełniają dietę w łatwo strawne białko o wysokiej przyswajalności. Są one zazwyczaj bogate w aminokwasy egzogenne (niezbędne dla organizmu człowieka), w tym wszystkie trzy aminokwasy o rozgałęzionym łańcuchu bocznym (BCAA), do których zalicza się izoleucynę, leucynę oraz walinę. Odżywki białkowe w proszku są łatwe i szybkie w przygotowaniu, gdyż w zupełności wystarczy je dokładnie wymieszać z wodą, mlekiem krowim, jogurtem lub ulubionym napojem roślinnym. Są one bardzo częstym składnikiem szejka potreningowego u osób, które regularnie uprawiają sport. Poza tym odżywki białkowe w proszku są powszechnie dodawane do omletów, koktajli owocowych, zdrowych ciast i deserów oraz porannych owsianek i jaglanek, aby zwiększyć ilość białka w diecie osób aktywnych fizycznie.
Odżywki białkowe w proszku – rodzaje
Rynek odżywek i suplementów diety dla sportowców rozwija się w ostatnich latach bardzo dynamicznie. Odżywki białkowe w proszku są jednym z najczęściej stosowanych produktów przez osoby uprawiające sport. Istnieje wiele rodzajów odżywek białkowych w proszku, spośród których najczęściej można spotkać w sklepach następujące produkty:
- Białko serwatkowe (koncentrat – WPC, izolat – WPI i hydrolizat – WPH),
- Kazeinę,
- Albuminę jaja kurzego (białko jaja),
- Białko wołowe (hydrolizat lub izolat),
- Białko sojowe (izolat),
- Białko konopne,
- Białko grochu (izolat),
- Białko ryżowe,
- Białko drożdżowe (Saccharomyces cerevisiae),
- Sproszkowaną spirulinę,
- Mieszanki białek roślinnych (wegańskich), w skład których wchodzi m.in.: białko słonecznika, białko z pestek dyni, białko z siemienia lnianego oraz białko quinoa.
W jaki sposób działają odżywki białkowe w proszku?
Odżywki białkowe w proszku zostały zaklasyfikowane przez Australijski Instytut Sportu (AIS) do kategorii A, w której znajdują się jedynie produkty o dobrze udowodnionej skuteczności działania w sporcie. Przeprowadzone badania wykazały, że odżywki białkowe pomagają zwiększyć masę i siłę mięśniową, a już zwłaszcza w grupie osób, które regularnie wykonują ćwiczenia siłowe. Oprócz tego odżywki białkowe w proszku skutecznie chronią przed utratą masy mięśniowej w okresie długotrwałego stosowania diety redukcyjnej o niskiej kaloryczności. Wykazano, że odżywki białkowe w proszku (szczególnie na bazie białek serwatkowych) korzystnie wpływają na skład ciała, gdyż pomagają zmniejszyć masę tkanki tłuszczowej, obwód talii i wskaźnik BMI oraz jednocześnie mogą zwiększać masę mięśniową u osób, które systematycznie wykonują ćwiczenia siłowe, a także przestrzegają dobrze zbilansowanej diety redukcyjnej. Odżywki białkowe w proszku (zwłaszcza kazeina i białka serwatkowe) skutecznie stymulują syntezę białek mięśni szkieletowych (MPS) i zarazem hamują rozpad białek mięśniowych (MPB) ze względu na wysoką zawartość leucyny oraz pozostałych aminokwasów egzogennych. Regularne stosowanie odżywek białkowych w proszku aktywuje procesy anaboliczne w całym organizmie i przyspiesza tempo regeneracji mięśni szkieletowych po intensywnych ćwiczeniach siłowych.
Dla kogo są odżywki białkowe w proszku?
Odżywki białkowe w proszku są przeznaczone głównie dla osób, które uprawiają sport wyczynowo, jak i rekreacyjnie, aby zaspokoić zwiększone całodobowe zapotrzebowanie na białko. Przydają się one szczególnie wszystkim tym, którzy prowadzą intensywny tryb życia i mają niewiele czasu na przygotowywanie kilku dobrze zbilansowanych posiłków w ciągu dnia. Poza tym odżywki białkowe w proszku są polecane osobom, które mają duże trudności z dostarczeniem odpowiedniej ilości białka z pożywienia w okresie budowy masy mięśniowej oraz redukcji tkanki tłuszczowej. Świetnie sprawdzą się one u wegan oraz osób z niedowagą i osłabionym apetytem, które mają problem z regularnym spożywaniem dużych objętościowo posiłków w diecie na masę. Odżywki białkowe w proszku są również dobrym pomysłem dla osób starszych, aby przeciwdziałać wystąpieniu sarkopenii, czyli utracie masy, siły i mocy mięśni szkieletowych wraz z wiekiem.
Jak stosować odżywki białkowe w proszku?
Łatwo strawne i dobrze przyswajalne odżywki białkowe w proszku są szczególnie zalecane do spożycia w pierwszym posiłku po zakończonym treningu, aby pobudzać MPS i hamować MPB. Przeprowadzone badania pokazały, iż największy przyrost siły i masy mięśniowej obserwowany jest w przypadku spożycia pełnowartościowego białka po zakończeniu wysiłku fizycznego, np. do 1-2 godzin po ćwiczeniach siłowych. Odżywki białkowe w proszku powinny być spożywane w ilości około dwóch miarek po treningu tak, aby dostarczyć blisko 40 g białka. Zaś w przypadku innych posiłków, odżywki białkowe w proszku mogą być stosowane w mniejszych ilościach (np. połowa lub jedna miarka), aby zwiększyć poziom białka w posiłku, np. porannej owsiance lub wieczornym szejku owocowym.
Odżywki białkowe w proszku – przeciwwskazania
Odżywki białkowe w proszku są dobrze tolerowane przez przeważającą większość osób, które traktują je jedynie jako uzupełnienie diety i spożywają w umiarkowanych ilościach. Głównym przeciwwskazaniem do stosowania odżywek białkowych w proszku na bazie białek mleka (kazeina i białko serwatkowe) jest zdiagnozowana alergia na białka mleka krowiego. Poza tym niektóre odżywki białkowe w proszku zawierają również cukier mleczny (laktozę) i inne składniki z grupy FODMAP (głównie fruktany), dlatego osoby z nietolerancją laktozy oraz schorzeniami przewodu pokarmowego (np. zespołem jelita drażliwego – IBS, przerostem bakteryjnym jelita cienkiego – SIBO, nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit) powinny unikać spożywania takich odżywek białkowych. Warto również wspomnieć o tym, że wybrane odżywki białkowe w proszku (np. kazeina i białko serwatkowe) mogą u niektórych osób nasilać zmiany trądzikowe na twarzy i tułowiu.
-
Samal JRK, Samal IR.: Protein Supplements: Pros and Cons. J Diet Suppl. 2018 May 4;15(3):365-371. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28937838/
-
Kårlund A, Gómez-Gallego C, Turpeinen AM, et al.: Protein Supplements and Their Relation with Nutrition, Microbiota Composition and Health: Is More Protein Always Better for Sportspeople? Nutrients. 2019 Apr 12;11(4):829. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31013719/
-
Vasconcelos QDJS, Bachur TPR, Aragão GF.: Whey protein supplementation and its potentially adverse effects on health: a systematic review. Appl Physiol Nutr Metab. 2021 Jan;46(1):27-33. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32702243/
-
Wirth J, Hillesheim E, Brennan L.: The Role of Protein Intake and its Timing on Body Composition and Muscle Function in Healthy Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Nutr. 2020 Jun 1;150(6):1443-1460. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32232404/
-
Hansen TT, Astrup A, Sjödin A.: Are Dietary Proteins the Key to Successful Body Weight Management? A Systematic Review and Meta-Analysis of Studies Assessing Body Weight Outcomes after Interventions with Increased Dietary Protein. Nutrients. 2021 Sep 14;13(9):3193. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34579069/
-
Nunes EA, Colenso-Semple L, McKellar SR, et al.: Systematic review and meta-analysis of protein intake to support muscle mass and function in healthy adults. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2022 Apr;13(2):795-810. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35187864/
-
Sepandi M, Samadi M, Shirvani H, et al.: Effect of whey protein supplementation on weight and body composition indicators: A meta-analysis of randomized clinical trials. Clin Nutr ESPEN. 2022 Aug;50:74-83. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35871954/
-
https://www.ais.gov.au/nutrition/supplements/group_a#isolated_protein_supplement