Wszystko co musisz wiedzieć o słodzikach
Cukier stołowy jest produktem składającym się z glukozy i fruktozy, który zawiera około 400 kcal i jednocześnie nie dostarcza żadnych cennych składników odżywczych dla organizmu człowieka. Istnieje wiele substancji słodzących, potocznie nazywanych słodzikami, które stanowią alternatywę dla cukru. Sprawdźmy, które słodziki są powszechnie używane jako zamienniki cukru i czy faktycznie są one dobre dla zdrowia.
Ksylitol
Ksylitol (E967) powszechnie znany jako cukier brzozowy, jest naturalnym słodzikiem, który dostarcza prawie dwukrotnie mniej kalorii niż cukier stołowy. Poza tym ksylitol ma niski indeks glikemiczny (IG = 7), dlatego nie przyczynia się do znaczącego zwiększenia stężenia glukozy we krwi po spożyciu. Ksylitol pełni rolę dobrego zamiennika białego cukru w diecie wszystkich osób, którym zależy nie tylko na redukcji nadmiernej tkanki tłuszczowej, lecz także na zmianie nawyków żywieniowych na bardziej prozdrowotne. Regularne spożywanie ksylitolu może zmniejszać ilość bakterii kariogennych Streptococcus mutans, których obecność jest związana z rozwojem próchnicy. Przeprowadzone badania wykazały, że stosowanie naturalnego słodzika, jakim jest ksylitol może obniżać o 17% ryzyko rozwoju próchnicy zębów. Poza tym wyniki badań na zwierzęcych modelach doświadczalnych dowiodły, że ksylitol może zwiększać jelitowe wchłanianie wapnia oraz zawartość składników mineralnych w kościach, co chroni przed zmianami osteoporotycznymi wynikającymi ze starzenia się organizmu.
Erytrytol
Kolejnym powszechnie stosowanym naturalnym słodzikiem jest erytrytol (E968), który naturalnie występuje w niewielkich ilościach w grzybach oraz niektórych owocach i produktach fermentowanych. Erytrytol jest doskonałym słodzikiem dla wszystkich osób chcących schudnąć i utrzymać prawidłową masę ciała w późniejszym okresie, ponieważ dostarcza śladowych ilości kalorii. Jedna płaska łyżeczka do herbaty erytrytolu (5 g) dostarcza zaledwie 1 kcal, co oznacza, że erytrytol jest 20-krotnie mniej kaloryczny niż cukier stołowy. Erytrytol jako naturalny słodzik może być bezpiecznie używany przez pacjentów z cukrzycą oraz insulinoopornością, gdyż ma bardzo niski indeks i ładunek glikemiczny. Poza tym erytrytol jest słodzikiem, który nie powoduje próchnicy zębów, gdyż nie ulega fermentacji w jamie ustnej i nie może być zatem przekształcany do kwasów przez bakterie zasiedlające jamę ustną. Sugeruje się również, że erytrytol może zmniejszać stężenie krążącej we krwi greliny, nazywanej potocznie hormonem głodu i nasilać sytość poposiłkową, co przypisuje się wysokiej osmolalności erytrytolu w porównaniu z cukrem stołowym i innymi słodzikami.
Maltitol
Maltitol (E965) jest słodzikiem, który jest pozyskiwany ze skrobi pochodzącej z pszenicy, kukurydzy lub tapioki. Kaloryczność maltitolu jest niższa o 25-40% w porównaniu do cukru stołowego, dlatego ten słodzik jest lepszym wyborem dla osób przestrzegających diety odchudzającej w celu redukcji nadmiernej masy ciała. Maltitol ma również niski indeks glikemiczny, który wynosi 35. Oznacza to, że ten słodzik nie powoduje tak wyraźnego wzrostu stężenia glukozy we krwi, jak cukier stołowy i stanowi lepszy wybór dla pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu gospodarki węglowodanowej. Maltitol nie ulega fermentacji w jamie ustnej, co sprawia, że jego regularne spożywanie jako słodzika nie prowadzi do powstawania płytki nazębnej i rozwoju próchnicy zębów. Warto jeszcze dodać, że maltitol jest słodzikiem bezpiecznym dla zdrowia człowieka, aczkolwiek gdy jest spożywany w zbyt dużych ilościach może powodować biegunkę i wzdęcia brzucha.
Stewia
Stewia (E960) to naturalny słodzik, który jest od 100 do nawet 300 razy słodszy niż tradycyjny cukier stołowy. Stewia nie dostarcza żadnych kalorii, dzięki czemu może być regularnie stosowana przez osoby, którym zależy na tym, aby schudnąć lub utrzymać prawidłową masę ciała przez długi czas. W porównaniu do cukru stołowego, stewia nie powoduje wystąpienia próchnicy zębów, ani nie zwiększa stężenia glukozy we krwi. Z tego powodu stewia może być doskonałym zamiennikiem białego cukru, a już zwłaszcza u pacjentów z insulinoopornością i cukrzycą typu 2. Ponadto ten naturalny słodzik może obniżać ciśnienie tętnicze krwi i wspomagać pracę wątroby oraz łagodzić stan zapalny u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit. Stewia nie wykazuje działania rakotwórczego, genotoksycznego, ani alergizującego i jest uważana za bezpieczny słodzik dla zdrowia człowieka.
Aspartam
Aspartam (E951) jest jednym z najczęściej używanych bezkalorycznych sztucznych słodzików na całym globie ziemskim. Słodzik ten charakteryzuje się bardzo dużą słodkością, dlatego jest powszechnie dodawany do wielu różnych produktów spożywczych, w tym słodkich napojów. Aspartam składa się z dwóch aminokwasów, a mianowicie kwasu L-asparaginowego i fenyloalaniny. Oznacza to, że wszystkie produkty zawierające ten słodzik nie powinny być spożywane przez osoby chorujące na fenyloketonurię, gdyż aspartam jest źródłem fenyloalaniny. W porównaniu do cukru stołowego, stosowanie aspartamu nie przyczynia się do wzrostu stężenia glukozy we krwi ani rozwoju próchnicy zębów. Od wielu lat istnieją jednak kontrowersje wokół aspartamu, który jest podejrzewany o działanie rakotwórcze, prozapalne i prooksydacyjne, dlatego trudno mieć stuprocentowe zaufanie do tego słodzika.
Sukraloza
Sukraloza (E955) to kolejny dobrze znany bezkaloryczny słodzik, który w dodatku jest około 600 razy słodszy od cukru stołowego. Ten sztuczny słodzik nie dostarcza żadnych kalorii, dlatego może być wykorzystywany jako zamiennik cukru przez wszystkie osoby będące na diecie odchudzającej. Sukraloza nie przyczynia się do znaczącego wzrostu stężenia glukozy i insuliny we krwi, dlatego może być stosowana w umiarkowanych ilościach przez pacjentów z cukrzycą i insulinoopornością jako alternatywa dla cukru stołowego. Należy jednak pamiętać o tym, aby wybierać jedynie te słodziki, które w swoim składzie mają rzeczywiście 100% sukralozy, bez dodatku maltodekstryny. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków uznała sukralozę za słodzik bezpieczny dla zdrowia człowieka, który nie wywołuje negatywnych skutków ubocznych.
-
Iizuka K.: Is the Use of Artificial Sweeteners Beneficial for Patients with Diabetes Mellitus? The Advantages and Disadvantages of Artificial Sweeteners. Nutrients. 2022 Oct 22;14(21):4446.
-
Debras C, Chazelas E, Sellem L, et al.: Artificial sweeteners and risk of cardiovascular diseases: results from the prospective NutriNet-Santé cohort. BMJ. 2022 Sep 7;378:e071204.
-
Debras C, Chazelas E, Srour B, et al.: Artificial sweeteners and cancer risk: Results from the NutriNet-Santé population-based cohort study. PLoS Med. 2022 Mar 24;19(3):e1003950.
-
Pang MD, Goossens GH, Blaak EE.: The Impact of Artificial Sweeteners on Body Weight Control and Glucose Homeostasis. Front Nutr. 2021 Jan 7;7:598340.
-
Saraiva A, Carrascosa C, Raheem D, et al.: Natural Sweeteners: The Relevance of Food Naturalness for Consumers, Food Security Aspects, Sustainability and Health Impacts. Int J Environ Res Public Health. 2020 Aug 28;17(17):6285.